Włączanie, inkluzja czy integracja?

Z teorii pedagogiki specjalnej

WŁĄCZANIE, INKLUZJA CZY INTEGRACJA?

INTEGRACJA (INTEGRATION)

Integracja tradycyjnie odnosi się do nauczania dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi razem z dziećmi bez takich potrzeb w szkołach ogólnodostępnych.

WŁĄCZANIE, INKLUZJA (INCLUSION)

Podstawowe zasady włączania (inkluzji) mają dużo głębszy sens. Włączanie w edukacji oznacza proces:

Zwiększania uczestnictwa, partycypacji uczniów w różnych kulturach, programie kształcenia ogólnego oraz w społecznościach lokalnych szkół oraz zmniejszania stopnia ich wykluczania z różnych kultur, z realizacji programu kształcenia ogólnego oraz ze społeczności lokalnych szkół.
Przekształcania kultur, polityki oraz działań dydaktycznych w szkołach, tak aby dostosować je do różnorodności potrzeb edukacyjnych uczniów.
Akceptowania różnorodności jako czegoś normalnego oraz rozumienie jej jako bogatego źródła wsparcia dla wszystkich uczniów.
Zaspokajania różnorodnych potrzeb uczniów.
Dostosowania zarówno różnych stylów, jak i tempa uczenia się uczniów.
Podnoszenia jakości nauczania wszystkich uczniów przez zastosowanie właściwego programu, wsparcia oraz metod i strategii nauczania.
Uświadamiania na temat tego, że włączanie w kontekście edukacyjnym jest jednym z aspektów włączania do społeczeństwa.

Poniżej zamieszczono główne tezy wykładu wygłoszonego przez dr Steve'a McCall'a (School of Education, University of Birmingham) na temat: W jaki sposób sprawić, by włączanie było efektywne? podczas trwania Trzecich Międzynarodowych Warsztatów dla Nauczycieli w Warszawie w Akademii Pedagogiki Specjalnej w 2002 roku.

Włączanie, inkluzja - co znaczą te pojęcia?

Społeczeństwo włączające, inkluzyjne - akceptuje różnorodność, zróżnicowanie, niejednorodność.
Szkoła włączająca - przezwycięża bariery w zakresie uczenia się i uczestnictwa, partycypacji uczniów w procesie nauczania i wychowania.

Włączanie a edukacja

Związek włączania, inkluzji z edukacją oznacza realizację następujących postulatów:

Mam prawo do edukacji w miejscu mojego zamieszkania.
Kiedy wejdę do szkoły, to będę w niej mile widziany bez względu na ujawnianą odmienność.
Mogę brać udział we wszystkich lekcjach wspólnie ze wszystkim uczniami.
Szkoła stawia mi wysokie wymagania.
W mojej szkole wszyscy uczniowie są tak samo ważni, czyli równo traktowani ("nie ma uczniów ani lepszych, ani gorszych").

Włączanie

Wszystkich dzieci?
Jaka polityka oświatowa państwa?
Ze wsparciem?

Bariery dla uczenia się

W domu rodzinnym.
W szkole.
W klasie szkolnej.
W społeczeństwie.

Warunki, które powinny być zapewnione, by włączanie było skuteczne i prawidłowo wypełniało swoje funkcje

Kto ponosi odpowiedzialność?
Poczucie pewności i zaufania społecznego.
Przekształcanie kultury, mentalności w szkołach.

Włączanie

Czy można zatrzymać proces włączania, czy pozwolić mu się dalej rozwijać?
Czy włączanie rozwija się prawidłowo w zakresie przekształcania struktur organizacyjnych?

Co należy zrobić, by włączanie mogło właściwie rozwijać się ?

Polityka - rząd/samorząd/szkoła.
Praktyka - zasoby materialne i ludzkie (kapitał ludzki).
Odpowiednie przygotowanie.
Kultura - zaangażowanie, uczestnictwo, partycypacja.
Czas.

Podstawowe pytania adresowane do systemu edukacyjnego

Czy problem, bariera dla uczenia się tkwi w dziecku, czy w szkole?
Czy dziecko powinno dostosować się do systemu, czy system do dziecka?

LITERATURA

Materiały z trzecich warsztatów kształcenia nauczycieli (3rd WORKSHOP ON TRAINING TEACHERS). Warsaw 3.04.-7.04.2002 r. The Maria Grzegorzewska Academy of Special Education. Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Warszawa 2002.