WYBRANE ASPEKTY DOTYCZĄCE PRZYSTOSOWANIA W OKRESIE DOJRZEWANIA I DOROSŁOŚCI

Burzliwe dojrzewanie: Mit czy fakt?
Poszukiwanie tożsamości
Wpływ rodziców
Wpływ rówieśników
Rodzice a rówieśnicy
Seksualność, relacje heteroseksualne nastolatków
Stan dorosłości
Miłość i jej znaczenie w życiu człowieka

Burzliwe dojrzewanie: Mit czy fakt?

Istnieje przynajmniej ziarnko prawdy jeśli chodzi o stereotyp burzliwego buntownika okresu dojrzewania. Okres od 12 do 14 roku życia cechuje się często ogromnymi zmianami (Douvan i Adelson, 1966; Petersen, 1980; Savin - Williams i Demo, 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). Ludzie w tym wieku wykazują niezwykle silne emocje a także zmienność nastrojów (Csikszentmihaly i Larson, 1984 za: L.L.Davidoff, 1987).
Opierając się na licznych badaniach, można jednak powiedzieć, że obraz burzliwego buntownika, nie cechuje większości nastolatków. Daniel i Judith Offer (1975), na przykład, przebadali nastoletnich chłopców i ich rodziny, a na podstawie swoich badań wyodrębnili różne modele przystosowania. Około 25% badanych chłopców zakwalifikowano do modelu ciągłego rozwoju. Mając realistyczną ocenę samych siebie i duże poczucie humoru, chłopcy zaliczeni do tego modelu ogólnie byli szczęśliwi. Prawie 35% biorących udział w badaniach ujawniło model niestabilnego rozwoju. Pomimo okazywania złości i stosowania strategii defensywnych w przeciwstawianiu się stresom okresu dojrzewania, w sumie chłopcy ci, radzili sobie i byli dobrze przystosowani. 20% badanych przypominało młodzież zakwalifikowaną do grup ciągłego i niestabilnego rozwoju, ale wykazywało cechy nietypowe, które sprawiły, że trudno ich było gdzieś zaliczyć. Burzliwy stereotyp, zwany modelem wzburzonego rozwoju miał zastosowanie w odniesieniu do pozostałych 20% badanych. Często przejawiali oni zaburzenia emocjonalne i wymagali specjalistycznej pomocy (L.L. Davidoff, 1987).
Inni badacze uznają, że dla większości nastolatków, obraz siebie pozostaje stabilny a poziom samooceny wzrasta z wiekiem (Dusek i Flaherty, 1981; Savin - Williams i Demo, 1984; Wallace i in., 1984 za: L.L. Davidoff, 1987).

Poszukiwanie Tożsamości

Kim jestem? W co ja wierzę? Gdzie ja przynależę? Czy to jest miejsce dla mnie? Czym się zajmę w życiu? Jak chcę żyć? W okresie dojrzewania, Erikson zaobserwował, że ludzie zaczynają zadawać sobie pytania o tożsamość. Młode osoby muszą złączyć wiele wizerunków własnej osoby - jako uczniów, przyjaciół, kolegów, liderów lub outsajderów, fanów jakiegoś zespołu rockowego lub piłkarskiego, zwolenników jakiejś idei czy religii, pracowników, mężczyzn lub kobiet - w jedną całość i dokonać wyboru celowej kariery zawodowej i stylu życia. Badania sugerują, że ludzie zmieniają swoje poglądy o sobie w okresie wczesnego dojrzewania (często przed rozpoczęciem nauki w drugiej klasie szkoły średniej) a definicje własnego "ja" ulegają poszerzaniu o zawód, cele i ideały (Bachman i in., 1978; Haan, 1974; Martin i Redmore, 1978 za: L.L. Davidoff, 1987).
Aby dowiedzieć się więcej o poszukiwaniu tożsamości, James Marcia (za: L.L. Davidoff, 1987) przeprowadził wywiad z 86 studentami uczęszczającymi do szkół wyższych., określającymi swoje kryzysy i zaangażowanie w trzech dziedzinach: praca, religia i polityka. Marcia wyodrębnił cztery modele radzenia sobie z konfliktami tożsamości.

  1. Zdecydowani z góry (z tożsamością przyjętą od innych)-przyjęli bezkrytycznie standardy hołdowane przez innych, zwykle rodziców. Nie budzi żadnego zdziwienia fakt, że ich tożsamość nie rozwijała się harmonijnie wraz z osobowością.
  2. Dyfuzorzy (zagubieni, zdezorientowani)-zmierzali bez celu w różnych kierunkach. Pomimo że nie udało im się odnaleźć zadowalających ról i ideologii, nie przejmowali się tym zbytnio.
  3. Moratorium-doświadczyli kryzysu i nie przestawali szukać. Po odrzuceniu wszystkich opcji, pozostali w stanie niepewności.
  4. Zdobywcy, Zwycięzcy (z tożsamością osiągniętą)-jedynie oni wybrali filozofię i cele, które sprzyjały rozwijaniu ich talentu, zaspokajały ich potrzeby, pozwalały na wyrażanie uczuć i zachęcały do rozwoju.

Osiągnięcie poczucia tożsamości jest często długim i żmudnym procesem. Nawet do wieku 24 lat, duży procent ludzi (więcej niż 40% w jednych badaniach i 50% w innych) nie osiągnął jeszcze tożsamości (Meilman, 1979; Super, 1985 za: L.L. Davidoff, 1987). Młodzież, która nie studiuje wydaje się uzyskiwać tożsamość (w odniesieniu do pracy, religii, polityki i wyznawanych idei) wcześniej niż ta, która podejmuje jakieś studia na uczelni lub w szkole wyższej (Morash,1980; Munro i Adams, 1977 za: L.L. Davidoff, 1987).
Wielu młodych ludzi reaguje na gwałtowne zmiany w społeczeństwach industrialnych poczuciem niepewności i zagubienia. Nie jest niczym niezwykłym, odrzucenie celów hołdowanych przez z góry ustanowiony ład społeczny (establishment) i poszukiwanie zarysów własnej tożsamości w obrębie ruchów młodzieżowych. Kluczową cechą stylu punk np. jest wyłamanie się z głównego, dominującego trendu obowiązującego w danej dziedzinie.

Punkiodrzucają muzyczne, społeczne i intelektualne konwencje. Eksperymentowanie z alternatywnymi stylami życia jest uznawane za zgłębienie procesu poszukiwania własnej tożsamości (Hopkins, 1983). (Paul Conklin/Monkmeyer).
W 1966 roku Elizabeth Douvan i Joseph Adelson stwierdzili wyraźne różnice dotyczące płci w zakresie dylematów tożsamościowych w okresie dojrzewania. Stwierdzili, że dla chłopca autonomia (dochodzenie swoich praw, niezależność, osiągnięcia) miała kluczowe znaczenie. W odniesieniu do chłopca bardziej prawdopodobną opcją było określenie własnej tożsamości przez"odłączenie się od innych i domaganie się swojego prawa do bycia inną, odrębną jednostką".
Dziewczyny, przeciwnie, wykazywały tendencję do osiągnięcia swojej tożsamości poprzez nawiązywanie kontaktów, znajomości. Kobiety często lekceważyły tożsamość zawodową, a mężczyźni mieli skłonność do przywiązywania mniejszej wagi do kwestii relacji międzyludzkich (Matteson, 1984). Współczesne ruchy feministyczne i towarzyszące im zmiany społeczne stawiają w innym świetle problem tożsamości dla wielu młodych ludzi. Wraz z pojawianiem się nowych wzorców kulturowych, nastoletnie dziewczęta zorientowane na kształcenie mogą przyjmować tradycyjne męskie wartości, a zwróceni ku kształceniu mężczyźni mają skłonność do utożsamiania się z zachowaniami uznawanymi przez tradycję za typowe dla kobiet (pranie, gotowanie, sprzątanie) (Douvan, 1975; Pleck, 1976 za: L.L. Davidoff, 1987).

Wpływ rodziców

Nastolatki raczej widzą swoje rodziny jako harmonijne a ich relacje z rodzicami jako dobre. Matki oceniają jako ważniejsze źródło zrozumienia swoich problemów niż ojców (Richardson i in., 1984; Wright i Keple, 1981 za: L.L. Davidoff, 1987). Rodzice pełnią znaczącą rolę w poszukiwaniu przez nastolatków własnej tożsamości (Grotevant i Cooper, 1985; Hunter, 1984, 1985 za: L.L. Davidoff, 1987). W niektórych przypadkach, czynią to przez zachęcanie do odkrywania, badania rzeczywistości i tolerowanie asertywności i niezależności, które są wymagane, by ukształtować poczucie ja. Często przekazują swoją własną wiedzę. Aspiracje, nastawienie do kariery, wartości polityczne i religijne oraz wzorce komunikacji interpersonalnej rodziców służą jako modele do naśladowania przez ich dzieci. Co więcej, aprobata i dezaprobata rodziców mogą mieć potężny wpływ na zachowanie dziecka i jego rozwój.
Cechy rodziców wpływają również na poziom zadowolenia z siebie nastolatka (Baumrind, 1980, 1983; Dornbusch i in., 1985; Harris i Howard, 1984; Offer i Offer, 1975; Openshaw i in., 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). Samoocena nastolatka (szczególnie dziewcząt) jest częściowo uwarunkowania liczbą pochwał i krytycznych uwag pochodzących ze strony rodziców. Zależy także od przyjętych modeli komunikacyjnych, dyscypliny i sposobu podejmowania decyzji w rodzinie. Nastolatki, które wykazują tendencję do lubienia siebie pochodzą z domów, w których ojcowie i matki wyrażają zaufanie i zainteresowanie, spełniają ich prośby z różnych powodów, angażują dzieci w podejmowanie decyzji i sprawy rodzinne oraz zachęcają do stopniowej niezależności, jednocześnie zachowując optymalne poczucie odpowiedzialności. Młodzi ludzie czują się mniej pewni siebie, kiedy rodzice wymagają bezwzględnego posłuszeństwa i kiedy wymuszają karność i dyscyplinę za pomocą gróźb i siły. Kiedy, z kolei rodzice zapewniają mało wskazówek i pozwalają na nieograniczoną wolność, to także prowadzi do problemów.
Cechy osobowości rodziców także mają związek z tym, w jaki sposób przedstawiają się relacje nastolatków z innymi. Na przykład, dziewczęta, które są traktowane w sposób demokratyczny, ciepły uczuciowo przez matki, mają tendencję do tworzenia bardziej intymnych więzi z najlepszymi przyjaciółmi niż inni (Gold i Yanof, 1985 za: L.L. Davidoff, 1987).

Wpływ rówieśników

W okresie dojrzewania ludzie opierają się silnie na kolegach, rówieśnikach celem uzyskania wsparcia, rad, wzmocnienia poczucia własnej wartości oraz określenia tożsamości (Hopkins, 1983; Jones, 1976 za: L.L. Davidoff, 1987). Wartościując wzajemne opinie o sobie, nastolatki spędzają wiele czasu ze sobą (Crockett i in., 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). Często dostosowują się do standardów grupowych. Naciski są szczególnie silne w okresie wczesnego dojrzewania i zaczynają się zmniejszać w wieku 14 lub 15 lat (Coleman, 1980; Costanzo, 1970 za: L.L. Davidoff, 1987).
Nastoletni chłopcy i dziewczynki mają skłonność do kształtowania odmiennych społecznych układów. Grupy chłopców nastoletnich są duże i stabilne. Członkowie grupy mają skłonność do bycia homogenicznymi w dziedzinach takich jak: przynależność etniczn, sympatie i antypatie, zdolności i umiejętności (Savin - Williams, 1980 za: L.L. Davidoff, 1987). Chłopcy wydają się osiągać poczucie intymności przez dzielenie się doświadczeniami z innymi (Camarena i Sarigiani, 1985 za: L.L. Davidoff, 1987). Do wspólnych cechujących chłopców grup tożsamościowych zalicza się "ludzi w kapturach", sportowców, konserwatystów, liberałów i żołnierzy. Te jasno określone społeczne grupy pomagają chłopcom osiągnąć indywidualną tożsamość przez wzmacnianie wartości, które wspierają grupę i osłabianie tych, które odrzucają.
W okresie wczesnego dojrzewania, dziewczęta częściej niż chłopcy przynależą do paczek (małych intymnych grup społecznych). Zwykle, nastoletnie dziewczęta wchodzą w interakcje międzyludzkie w parach i w grupach trzyosobowych, kultywując bliskie uczucia i osobistą wymianę informacji (Camarena i Sarigiani, 1985; Hunter, 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). Grupy nastoletnich dziewcząt są porównywane do systemu wsparcia emocjonalnego, środowisk, które zachęcają ludzi by być sobą. Widzimy w żeńskich przyjaźniach skuteczny układ ćwiczenia umiejętności interpersonalnych, które są niezbędne do pełnienia dorosłych ról kobiecych.
W okresie późniejszego dojrzewania, grupy mieszane ze względu na płeć stają się coraz bardziej powszechne (Hallinan, 1980; Savin - Williams, 1980 za: L.L. Davidoff, 1987). Każdy, kto narusza standardy grupowe lub ponosi całkowitą porażkę w relacjach z płcią przeciwną może być wykluczony z poprzednio akceptującej go paczki. Z kolei, nastolatek, który odnosi społeczny triumf może wejść do grupy, która go kiedyś odrzucała.
Uwarunkowania popularności w grupach elitarnych, różnią się ze względu na płeć. W przypadku dziewcząt, pomyślność w osobistych relacjach jest najważniejsza. W jakiejś mierze ważne jest także funkcjonowanie szkolne. Sprawność fizyczna i wiedza o sporcie wydają się mieć kluczowe znaczenie dla chłopca. Nastoletni sportowiec, typ atlety jest szczególnie lubiany i podziwiany. Niezależnie od płci, przyjemna osobowość i atrakcyjny wygląd zwiększają popularność (Coleman, 1980; Crockett i in., 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). Na podstawie badań nad społecznie wykluczonymi dziewczętami (Poveda, 1975), możemy powiedzieć, iż ujawniają one zachowania, które są nieakceptowane przez ich rówieśników. Do tych zachowań zalicza się: odmienny sposób ubierania się oraz odmienny wygląd, krytykowanie innych, dezaprobatę dla uczestnictwa w zabawach, imprezach oraz zarabianie na złą reputację bez przejmowania się tym (jedynie dziewczynki).

Rodzice a rówieśnicy

Kiedy rada udzielona przez rodziców i rówieśników spowoduje konflikt, którą radę nastolatki cenią wyżej? W jednych badaniach 18.000 nastolatków z klas od 7 do 12, większość młodych ludzi w każdym wieku określało radę swoich matek i ojców jako bardziej wartościową niż ich kolegów (Curtis, 1975 za: L.L. Davidoff, 1987). Rodzice stanowią istotne źródło wsparcia społecznego, kiedy są postrzegani przez młodzież jako osoby serdeczne i ciepłe emocjonalnie, zainteresowane, rozumiejące, empatyczne i pomocne (Larsen, 1972; Pulkkinen, 1982 za: L.L. Davidoff, 1987). Jednak rówieśnicy w okresie adolescencyjnym też mogą być ważnymi dawcami wsparcia. Około 28% chłopców i 50% dziewcząt w badaniach Curtisa przyznało, że znajdowało się pod silnym wpływem poglądów rówieśników. W okresie od 7 do 10 klasy wpływ rówieśników stopniowo osłabia oddziaływania rodziców. Natomiast młodzi ludzie ze szczególnie silnym poczuciem lojalności wobec przyjaciół są skłonni do pijaństwa, narkomanii, przestępczości i innych poważnych problemów (Jessor i Jessor, 1977 za: L.L. Davidoff, 1987).
Rówieśnicy i rodzice zwykle mają swoje własne granice władzy czy kontroli. Nastolatki mają tendencję do radzenia się matek i ojców w ważnych osobistych sprawach i do szukania rówieśników kiedy mają wzajemne kłopoty (McClintock, 1979 za: L.L. Davidoff, 1987).

Seksualność, relacje heteroseksualne nastolatków

W okresie dojrzewania, wielu młodych ludzi odkrywa zainteresowanie płcią przeciwną. Dzisiaj, większość 11 i 12-latków już wie orandkach i seksualności(Jackson, 1975 za: L.L. Davidoff, 1987).

Chodzenie na randki

W naszej kulturze chodzenie na randki służy zarówno funkcjom rekreacyjnym, jak i kształcącym. Przez ten obyczaj, nastolatki uczą się o swojej seksualności oraz o intymnych relacjach typu dawania i brania. Poprzez społeczne porównywanie, nastolatki uznają, że chodzenie na randki także przynosi wgląd w swoją własną osobowość, interpersonalne potrzeby, oraz w wartości przedstawicieli płci przeciwnej (Hopkins, 1983; Estap i in., 1977 za: L.L. Davidoff, 1987).
Przy wyborze partnerki na randkę, fizyczna atrakcyjność wydaje się być najważniejsza dla nastoletnich chłopców, przynajmniej początkowo (Hansen, 1977 za: L.L. Davidoff, 1987). Kryteria nastoletnich dziewcząt uwzględniane przy wyborze partnera na randkę skupiają się wokół wartości interpersonalnych (zrozumienie, ciepło, lojalność, sympatia, podobanie się sobie w sensie stylu bycia, zachowania). Silne romantyczne więzi często kształtują się podczas okresu dojrzewania.

Seksualność nastolatków

Nastolatki często wyrażają swoją seksualność najpierw w kontekście romansu. Jednak, z miłości czy bez, większość nastolatków w USAstaje się seksualnie aktywnymi. Badacze oszacowują, że mniej niż 20% chłopców i 30% dziewcząt pozostaje prawiczkami i dziewicami po osiągnięciu 20 roku życia (Micklin, 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). Do chwili zakończenia nauki w szkole wyższej, czy na uczelni powyżej 85% nastolatków obojga płci jest seksualnie aktywnych (Tavris i Wade, 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). Wywiad przeprowadzony na metropolitalnych obszarach w USA w 1979 roku sugeruje, że tylko połowa seksualnie aktywnych nastolatków stosuje środki antykoncepcyjne (Bryne i Fisher, 1983 za: L.L. Davidoff, 1987). Spośród tej liczby, wielu stosuje niepewne metody kontroli urodzeń (Geis i Gerrard, 1984 za: L.L. Davidoff,1987). Stąd liczba nastoletnich ciąży - przy najmniej w 80% niechcianych - jest bardzo wysoka.
W USAodsetek seksualnie aktywnych nastolatek, które zaszły w ciążę przed zawarciem związku małżeńskiego wzrósł w latach 70. XX wieku, pomimo starań wielu z nich, by uniknąć ciąży i pomimo szerszego zastosowania środków antykoncepcyjnych (Zelnik, 1983 za: L.L. Davidoff, 1987). Niektóre będące w ciąży nastolatki stosowały niepewne metody kontroli urodzeń, a wiele innych stosowało środki antykoncepcyjne sporadycznie albo nie stosowało ich wcale. Czynniki psychologiczne takie jak: poczucie winy lub lęku wobec własnej seksualności, uczucia bezsilności i wyobcowania, bierności, fatalizmu, niska samoocena i słabe poczucie tego, co będzie w przyszłości mogą także tłumaczyć ten wzrost nastoletnich ciąż (Chilman, 1983 za: L.L. Davidoff, 1987). Brak informacji może mieć także znaczenie (Morrison, 1985). Pomimo, że ciąża i urodzenie dziecka może być uciążliwe i ograniczające dla wielu młodych kobiet, programy zdrowotne, edukacyjne, zawodowe mogą zmniejszyć nasilenie potencjalnych problemów (McAnarney i Thiede, 1983; Unger i Wandersman, 1985 za: L.L. Davidoff, 1987).
Pomimo że nastolatki w USA są aktywne seksualnie w dużo młodszym wieku niż miało to miejsce w przeszłości, to dla większości młodych ludzi, stosunek płciowy ma miejsce z jednym partnerem/partnerką raz w miesiącu lub mniej. Mniej niż 4% dojrzewającej młodzieży nawiązuje stosunki seksualne z sześcioma lub więcej różnymi partnerami/partnerkami (Lerner i Spanier, 1980 za: L.L. Davidoff, 1987).
Psycholog Robert Sorensen (1973) wyodrębnił dwa odmienne style wśród seksualnie aktywnych nastolatków. Seryjni monogamiści są w związku intymnym tylko z jedną osobą w danym okresie czasu. Kiedy związek zostaje zakończony, wtedy szukają następnego partnera. Seksualni poszukiwacze przeciwnie, postrzegają stosunek płciowy jako przyjemność, która nie wymaga ani miłości, ani poczucia emocjonalnej intymności. Aktywność seksualnych poszukiwaczy nie polega jedynie na wykorzystywaniu partnera za partnerem, ale chodzi o postrzeganie seksu jako znaczącego elementu osobistej wolności w opartym na otwartości i naturalności związku. Seksualni podróżnicy odbywają stosunki płciowe z dużą liczbą partnerek. Seryjni monogamiści, mają częstsze relacje seksualne ze swoją jedną wybranką. Mniejszość dojrzewającej młodzieży, która wierzy “w czekanie aż do zawarcia małżeństwa, by wtedy dopiero uprawiać seks” ma tendencję do eksperymentowania z innymi niż sam stosunek płciowy formami aktywności seksualnej (Conger, 1975 za: L.L. Davidoff, 1987).
Należy w tym miejscu podkreślić, że istnieje tzw. podwójna moralność wobec seksu. W okresie przedmałżeńskim, jak wykazują sondaże, chłopcy przyznają się do większej liczby seksualnych partnerek, częstszych stosunków płciowych i mają mniejsze poczucie winy niż dziewczęta (Hendrick i in., 1985; Tavris i Wade, 1984 za: L.L. Davidoff, 1987).

Stan dorosłości

Wyzwania jakie stawia przed nami dorosłość są bardzo podobne wszędzie na świecie. Od ludzi dorosłych wymaga się samodzielnego funkcjonowania i przyjmowania odpowiedzialności za swoje działania, decyzje i wybory. W wielu społeczeństwach, przejście ze stanu dojrzewania do stanu dorosłości jest hucznie celebrowane. W krajach wysoce uprzemysłowionych, status dorosłości jest uzyskiwany stopniowo. Dla niektórych ludzi, dorosłość zaczyna się w momencie uzyskania specjalnych przywilejów na przykład: prawa do prowadzenia rodzinnego samochodu, spożywania alkoholu i głosowania w wyborach do parlamentu. Ukończenie szkoły średniej i wyższej jest także momentem przełomowym. Dla niektórych, wyprowadzenie się od rodziców lub wyjazd z domu są istotnymi oznakami dorosłości. Dla innych jest to praca, małżeństwo lub urodzenie pierwszego dziecka.

Miłość i jej znaczenie w życiu człowieka

Jak sądzi, A. Reber (1985, s. 409):

„Psychologowie byliby prawdopodobnie mądrzejsi, gdyby wyzbyli się odpowiedzialności za analizę terminu "miłość" i pozostawili to poetom. Mając na względzie istniejącą wielość często wprowadzających w stan zagubienia interpretacji tego zjawiska można z dużą dozą pokory, a zarazem śmiałości przyjąć następujący schemat klasyfikacyjny.
Po pierwsze, dwa najbardziej powszechne znaczenia tego określenia to:
  1. Darzenie silną sympatią lub uczuciem (afektem) jakiegoś specyficznego obiektu lub jakiejś osoby.
  2. Trwały sentyment wobec jakiejś osoby wywołujący pragnienie do przebywania z tą osobą oraz troskę o szczęście i zadowolenie tej osoby.

Należy zauważyć, że rozumienie miłości nr 1 i 2 może ale, nie musi pociągać za sobą seksualnych konotacji. Na pewno, rozumienie nr 1 jest często stosowane w odniesieniu do kotów, tenisa, nauczycieli lub przedmiotów szkolnych, a znaczenie nr 2 odnosi się do rodziców lub dzieci - z wyłączeniem seksualnych i erotycznych konotacji. Jednak, znaczenie nr 1 może mieć zastosowanie w stosunku do kochanków a nr 2 do żon i mężów lub par zakochanych. Zasadniczą rolą jaką pełni miłość w każdym z tych dwóch znaczeń jest to, że jest ona stanem afektywnym, który ubarwia wszystkie interakcje z obiektem lub osobą, którą się kocha a także percepcję kochanego obiektu lub osoby. To jest ten komponent, oczywiście, który sprawia, że miłość jest tak atrakcyjna dla psychologów.
W teorii psychoanalitycznej, zamiast nadziei na krystalizację znaczeniową tego pojęcia znajdujemy, jak np. sądzi brytyjski analityk C. Rycroft, "tak dużą trudność w zdefiniowaniu tego ulotnego znaczeniowo pojęcia, jak nigdzie więcej". Pojęcie miłości jest stosowane różnorodnie jako:

  1. Jakikolwiek stan afektywny, który zasadniczo stoi w sprzeczności do stanu zwanego nienawiścią.
  2. Emocję odpowiedzialną za sublimację lub zahamowanie.
  3. Pojęcie równoznaczne z pojęciem Eros i instynktową siłą bliższą raczej życiowym lub seksualnym popędom - w zależności od tego, czy jednostka wkroczyła we wczesne, czy też późniejsze stadium Freudowskie (w tym znaczeniu miłość to po prostu inaczej "libido").

Tymczasem znaczenie "a" wydaje się mieć małą wartość dla psychologów. Takie rozumienie miłości słabo różnicuje zobowiązania definicyjne. Znaczenia "b"i "c" są bliskie klasycznemu rozumieniu psychoanalitycznemu miłości, a w szczególności temu, że wszystkie te manifestacje miłości - miłość własna, do dzieci, do ludzkości (miłość chrześcijańska, Chrystusowa), do kraju, do ojczyzny lub nawet do abstrakcyjnych idei - są widziane jako podstawowa, instynktowna siła i stąd, podlegająca działaniu mechanizmów obronnych. Jednak, komplikacje powstają naprawdę wtedy, gdy niektórzy teoretycy zgłębiają znaczenie pojęcia miłości wobec obiektu i dokonują ponownej interpretacji myśli zawartych w znaczeniach "b" i "c", rozumiejąc miłość jako manifestację potrzeby odnoszenia się, czy też zależności wobec obiektów lub ludzi”.A. Reber.

Stosowanie pojęcia miłość na płaszczyźnie naukowej wywołuje różne rodzaje konfliktów, które tutaj wyszczególniono, nie podejmując próby ich rozwikłania. Po pierwsze, jest to kwestia seksu i ekspresji seksualnej; czy seks i ekspresja seksualna są podstawowymi komponentami miłości, czy też miłość może istnieć całkowicie bez seksu i ekspresji seksualnej? Po drugie, jest to kwestia instynktu; czy miłość jest wrodzoną, czy też nabytą reakcją emocjonalną? Po trzecie, istnieje problem manifestacji emocji; czy uczucie może być niezwiązane z zachowaniem lub czy też emocje zawsze wywierają ujemny wpływ na zachowanie? (zob. A. Reber, 1985; s. 409).
Niezależnie od wieloznaczności pojęcia miłość, nieuchronnych konfliktów związanych z interpretacją naukową miłości, a także atmosfery cynizmu, fałszu i manipulacji wytworzonej wokół tego zjawiska przez media, można z pokorą stwierdzić, że człowiek nie może bez miłości istnieć, żywi się nią i ona nadaje sens jego całemu życiu.

na początek

LITERATURA:

Davidoff L.L. (1987). Introduction to Psychology. McGraw - Hill Book Company. New York...Toronto

Reber A.S. (1985). Dictionary of Psychology. Penguin Books London.