W książce zaprezentowano zmienne osobowościowe i społeczne wykorzystywane w badaniach dotyczących nieprzystosowania. Publikacja składa się z siedmiu rozdziałów. W rozdziale pierwszym opisano zaburzenia zachowania i problemy współwystępujące (ADHD, ODD), wybrane objawy asocjalności i antysocjalności u dzieci, młodzieży i dorosłych oraz ich przyczyny w płaszczyźnie makrospołecznej. Ponadto dokonano krótkiej analizy podstawowych pojęć socjologicznych i kryminologicznych takich, jak: patologia, dewiacja, anomia i przestępstwo. Zawarto także krótki przegląd definicji oraz kryteriów niedostosowania społecznego, zwracając uwagę na znaczenie sfery emocjonalno-osobowościowej i reaktywnej.
Rozdział drugi zawiera koncepcję zachowań problemowych i ryzykanckich Lavery i in. Omówiono w nim nadużywanie i uzależnienie od substancji psychoaktywnej oraz zachowania suicydalne.
Rozdział trzeci poświęcono przystosowaniu indywidualnemu i społecznemu. Przedstawiono wybrane doświadczenia psychologii "ja", psychologii społecznej oraz rozwojowej, co może być pomocne w rozpoznaniu kryteriów dobrego przystosowania jednostki.
W rozdziale czwartym nakreślono zarys zaburzeń osobowości i emocjonalności, które uznano za najważniejsze z punktu widzenia psychospołecznego. Uwzględniono psychopatię oraz osobowość zależną, lękliwą, paranoiczną i narcystyczną. Mając na uwadze sferę emocjonalną, zaprezentowano zaburzenia lękowe i neurotyzm, zespół stresu pourazowego, zazdrość i zawiść.
Rozdział piąty dotyczy zaburzeń seksualnych. Uwzględnia nie tylko zaburzenia poczucia tożsamości płciowej (homoseksualizm, biseksualizm), ale także uzależnienie od seksu oraz zabójstwo o podłożu seksualnym.
W rozdziale szóstym dokonano analizy wybranych filmów, będących ilustracją ważnych dla nieprzystosowania zagadnień takich jak np. psychopatia, antysocjalne zaburzenie osobowości, lękliwość, zespół stresu pourazowego, inne zaburzenia emocjonalne i zachowania.
Natomiast ostatni, siódmy rozdział podkreśla systemowy charakter nieprzystosowania.
W podrozdziałach skupiono się na znaczeniu oddziaływań zachodzących między jednostką a środowiskiem społecznym i vice versa na poziomie mikrosystemu (rodzina i małżeństwo), mezosystemu (szkoła i grupa rówieśnicza) oraz egzosystemu społecznego (wpływ środków masowego przekazu, społeczeństwo).
W zakończeniu podjęto próbę prezentacji własnej koncepcji nieprzystosowania, uwzględniając komponenty psychospołeczne. Powstała ona na podstawie wcześniejszych analiz empirycznych i teoretycznych prowadzonych w Polsce i na świecie.
The book's basic purpose is to show variables concerning personality and milieu that should be found useful in designing the research projects on maladjustment. The publication consists of seven chapters. The first one provides an interdisciplinary overview of conduct disorders and comorbid problems (ADHD, ODD), some symptoms of asocial and antisocial behaviors as well as etiological, social factors measured exclusively on a macro-scale level. Moreover, some basic terms in sociology and criminology such as : pathology, deviation, deviance, anomie, delinquency, offence, crime are defined. Furthermore, in this chapter, author indicates some definitions and diagnostic criteria on social maladjustment drawing the readers' attention to emotional, personal, cognitive and behavioral dimensions.
The second chapter contains a concept of problem and risk behaviors by Lavery and other American researchers.
It is focused on the behaviors that are associated with substance abuse and suicide.
Chapter 3 refers to the topics devoted to adjustment and a well-adjusted individual. Both personality and social environment are taken into account. Some views held by psychology of self, social psychology and developmental psychology are presented. They can be helpful in recognizing the factors that lead to both adjustment and maladjustment.
The fourth chapter pertains to the personality disorders and emotional difficulties that should be seen not only from medical but also psychosocial perspective. Psychopathic, dependent, avoidant, paranoid and narcissistic personality disorders are included. Considering emotional dimension, anxiety disorders, specific phobias, neurosis, post-traumatic stress disorder (PTSD), jealousy and enviousness are discussed.
The fifth chapter concentrates on sexual disorders. It covers a wide scope of problems: gender identity disorders (homosexuality, bisexuality); sexual addiction and sexual homicide.
In sixth chapter the author takes an interesting approach to familiarize the readers with maladjustment. This passage contains the reviews of the films that can illustrate personal and social issues in regard to this occurrence. Their plot pertains to many problems including psychopathic and antisocial personality disorder, anxiety disorders, PTSD, phobias, other emotional and behavioral difficulties.
The last chapter is the longest piece of writing. It is intended to persuade the readers to view maladjustment as an ecological framework. The smaller parts of it focus on the relationship that every person establishes with respect to environment. The human milieu involves microsystem (family and marriage), mesosystem (school, peer group, community) and exosystem (mass media, society).
The Epilogue summarizes a variety of the research findings on maladjustment . It contains a figure indicating relationships among a series of variables that are linked to personality and social environment. The model created by the author actually points to various individual/personal and ecological factors that contribute to maladjustment.