OBRAZ MUZYKI CZADOWEJ: PUNK, HARDCORE I NEW WAVE (NOWA FALA) W POLSCE I NA ŚWIECIE

PUNK ROCK

Punk jest to styl muzyki rockowej, odwołujący się najwyraźniej do korzeni aktywności muzycznej człowieka rozumnego. Podstawę aktywności muzycznej człowieka pierwotnego stanowił rytm, a to on właśnie w muzyce punk rockowej, jest najważniejszy. Muzykę punk cechują trzy kluczowe elementy:

  1. Prostota.
  2. Głośne, tzw. czadowe brzmienie, które opiera się na silnie wyeksponowanym rytmie perkusji. "Dźwiękom garów" podporządkowane są w brzmienia gitar basowej, prowadzącej i solowej. W tym miejscu niezbędne jest wyjaśnienie, że w odróżnieniu od heavy metalu, punk, czy też powstały z niego hardcore, akcentuje rytm przez eksponowanie brzmienia perkusji oraz gitary basowej, którym niejako podporządkowane są brzmienia innych instrumentów np. gitary solowej, a nawet saksofonu.
  3. Raczej uboga wokalizacja i warstwa melodyjna utworów. Artyści,, tak jak np. w "protest songu", raczej mówią i krzyczą, a nie śpiewają "operowym głosem", jak np. wokaliści zespołów heavy metalowych.

Potocznie punk i hardcore są nazywane, podobnie jak heavy metal rock, muzyką czadową (ang. power music). Fani tej muzyki stanowią wśród młodych ludzi w Polsce zaledwie około 20% ogólnej liczby młodzieży. Można więc powiedzieć, że 1 na 5 osób w Polsce przyznaje się do słuchania takiej muzyki. Dominują chłopcy i mężczyźni, a dziewcząt i kobiet wśród fanów muzyki czadowej jest zdecydowana mniejszość. gary, bębnyDziewczynki wolą raczej łagodniejszą i melodyjną muzykę, np. disco, dance, ewentualnie tradycyjny, klasyczny rock. Wśród artystów punkowych także dominują mężczyźni. Do wyjątków należą kobiece zespoły punkowe, jak np. amerykańska kapela BABES IN TOYLAND; zespoły punkowe i nowofalowe, w których są lub były wokalistki, np. angielskie kapele: SIOUXSIE AND THE BANSHEES, VICE SQUAD, THE SLITS, ACTION PACT, CHUMBAWAMBA; niemiecka kapela NENA; amerykańskie kapele: PLASMATICS, BLONDIE, ASHES, polska kapela: POST REGIMENT. Do wyjątków pod tym względem można także zaliczyć słynny, niemiecki zespół heavymetalowy z charyzmatyczną wokalistką: WARLOCK (obecnie DORO), czy też niemiecką punkową wokalistkę - solistkę NINĘ HAGEN.
Narodziny punk rocka mogły mieć miejsce już w 1967, a więc wtedy, kiedy w Nowym Jorku powstał zespół THE STOOGES. Liderem tego legendarnego zespołu był Iggy Pop - człowiek, który do dziś jest nazywany "ojcem punk rocka". W jednym z pierwszych utworów punk rockowych, pt. No fun, Iggy Pop - wokalista THE STOOGES śpiewa:

"No fun to be alone.Walking by myself. No fun to be alone without love for anybody else". Maybe stay out. Maybe stay home. Maybe call mum on telephone.No fun...". Iggy Pop, No Fun.

W tekście tego utworu jest wyraźne odwołanie się do lęku dojrzewania mającego związek z poczuciem osamotnienia, poczuciem winy, częstym doznawaniem konfliktów przez młodzież w relacjach z rodzicami, starszym pokoleniem i innymi ludźmi. Należy pamiętać, że w USA i w większości zamożnych krajów zachodnioeuropejskich, dekateksja, czyli odłączenie od rodziców, przysłowiowe zamknięcie drzwi, ma miejsce wcześniej niż w krajach biedniejszych, tj. już nawet w wieku 16 lat. Inny utwór, pt.: 1970 pochodzący z płyty THE STOOGES Fun house cechuje się klasycznym dla punk rocka rytmem, który może stanowić wzorzec dla wszystkich innych utworów muzyki punkowej. Utwór ten doczekał się mnóstwa naśladownictw i coverów. Został nagrany przez świetny zespół angielski G.B.H. oraz polską kapelę z Ustrzyk Dolnych - KSU (tytuł zmieniono z 1970 na I feel all right).
Płyta pt.Nude & Rude zawiera największe przeboje IGGY POPA i THE STOOGES. Z tej płyty pochodzi punkowy manifest, który stanowi utwór The Passenger. Tekst utworu odwołuje się do skrajnie niekonwencjonalnego sposobu podróżowania, tj. jako pasażer, a nie kierowca pojazdu. Niekonwencjonalne jest w USA takie podróżowanie, mając na względzie fakt, że w USA każdy ma własny samochód. Warstwa melodyjna utworu jest także wspaniała i doczekała się wielu naśladownictw w wykonaniu, np. polskiej kapeli KULT.
Tekst świetnego pod względem aranżacyjnym utworu I am sick of you odwołuje się do cierpienia związanego z rozstaniem z dziewczyną, żoną itd. oraz w pewnym sensie do don juanizmu, czyli niezaspokojenia seksualnego.
Nie można także nie wspomnieć o utworze pt. China girl, którego kompozytorem był IGGY POP, a wiele pieniędzy na tym utworze zarobił przyjaciel IGGY'EGO - DAVID BOWIE. David wyciągnął wybitnie zdolnego Iggy'ego z uzależnienia od narkotyków. Iggy nie potrafił w latach boomu punkowego w USA sprzedać swojej muzyki, w czym pomógł mu także DAVID BOWIE.
Utwór Candy pochodzący z tej samej płyty jest natomiast słodką balladą dotyczącą romantycznego związku miłosnego, która uczy nas, jak to w amerykańskim stylu życia często bywa, że żyjemy tu i teraz oraz, że nic więcej się nie liczy poza czerpaniem z życia pełnej przyjemności.
Utwór Home przekonuje nas o tym, że każdy, a w szczególności przysłowiowy homeboy musi zadbać przede wszystkim o "własny kwadrat", czyli mieszkanie. W podtekście IGGY POP odwołuje się też do znanego angielskiego przysłowia: Englishman's home is his castle.
Prekursorami punk rocka w USA poza IGGY POP'EM, któremu poświęcono bardzo dużo miejsca w tym artykule, były na pewno takie kapele jak: THE WHO i VELVET UNDERGROUND. Za pierwsze zespoły punkowe można natomiast uznać NEW YORK DOLLS, RAMONES i TELEVISION. W tym miejscu należy podkreślić, że nazwa skórzanej kurtki "ramoneska", stanowiącej ważną cechę ubioru punków lub metalowców, pochodzi właśnie od kurtek noszonych przez muzyków THE RAMONES. Zespół ten pojawił się po raz pierwszy w 1974 roku, również w mieście Nowy Jork (NYC). Pomimo że muzycy nie byli ze sobą spokrewnieni, to dla fanów byli "rodzeństwem", czyli braćmi RAMONES. Z kolei "chłopcy z telewizji", czyli TELEVISION oraz NEW YORK DOLLS, czyli "nowojorskie lalki" rozpoczęli karierę na początku lat 70. XX wieku, także w NYC. Są oni do dziś uznawani za tzw. prekursorów stylu, czyli za zespoły, które przyczyniły się do powstania muzyki punk w USA. Jednak, jeśli chodzi o inny gatunek muzyczny, tzn. glam rock, NEW YORK DOLLS również pełnili ważną rolę w jego powstaniu. Tak więc NEW YORK DOLLS, RAMONES, jak i TELEVISION wywodzą się z Nowego Jorku - wielkiej metropolii stanowiącej kolebkę światowego, nie tylko amerykańskiego punka.
Duże znaczenie dla wizerunku społecznego i artystycznego ruchu punk w USA miała twórczość awangardowego, wszechstronnego artysty ANDY'EGO WARHOL'A, która cechowała się niekonwencjonalizmem i wyśmiewała masową produkcję oraz reklamę.
Ponadto, należy zauważyć, że takie gatunki rock and rolla jak glam rock i shock rock mogły zainspirować wielu muzyków punk. DAVID BOWIE ze swoim szokującym image'em Ziggy Stardust ("Ziggy Gwiezdny Pył") oraz amerykański kwartet rockowy KISS (z bujnie pokolorowanymi twarzami i prowokacyjnymi kostiumami muzyków) byli chyba także pionierami punk rocka. Tak czy owak, punk rock stał się powszechnie znanym zjawiskiem dopiero za sprawą pierwszych koncertów brytyjskich kapel SEX PISTOLS i THE DAMNED w Londynie w 1976 roku. Zespoły te szybko przyciągnąły swoją muzyką i głoszoną ideologią szerokie masy zawiedzionych zastaną sytuacją społeczno-ekonomiczną w kraju młodych Brytyjczyków. Wśród zwolenników punka w tamtych czasach przeważali chłopcy i dziewczynki wywodzący się z klasy robotniczej oraz klasy średniej (middle class) wielkich angielskich miast. Dla wielu młodych ludzi, którzy nie mogli znaleźć pracy i swojego miejsca w życiu, a także widzieli powszechnie panującą korupcję wśród polityków oraz bezradne media będące na usługach bogatych, a nie biednych, zwykłych obywateli, muzyka punkowa stanowiła jedyny sposób na zmianę status quo.

punk banerTak oto punk stał się nie tylko muzyką, ale także stylem bycia, życia, zachowania, a w pewnym sensie ideologią lub nawet ruchem społecznym. Celem działań punkowców - artystów i osób sympatyzujących z ruchem stają się prowokacja i bunt. Co więcej, muzyka punk pokazała światu, że prostota jest wartością a teksty piosenek są czymś naprawdę ważnym. Wykrzykiwane, a rzadziej śpiewane, teksty utworów stanowiły często manifest całego młodego pokolenia tamtego okresu. Teksty utworów dotyczyły takich zagadnień jak: wszechobecna hipokryzja i nieszczerość, konformizm, model społeczeństwa konsumpcyjnego, korupcja państwa, ludzka głupota, nierówność szans, brak sprawiedliwości społecznej, bieda, przemoc, straszliwe skutki wojen oraz masowa produkcja. Ponownie można podkreślić, że muzyka punk przestaje już więc być tylko muzyką, oferując artystom nieograniczone niczym możliwości do wyrażania poglądów często sprzecznych z ogólnie przyjętymi w tamtych czasach. Punk więc szybko zaczął spełniać funkcję ideologii i z gatunku muzycznego przekształcił się w wielki, nieformalny ruch młodzieży, z czasem obejmujący swoimi wpływami (poza oczywiście USA i Kanadą) wszystkie kraje zachodnioeuropejskie, a nawet kraje dawnej demokracji ludowej, tj. Polskę, Węgry, Jugosławię, Czechosłowację (pomimo że cenzura komunistyczna nie dopuszczała tej muzyki do udziału w rynku mediów ze względów politycznych i obyczajowych). To, co jest najbardziej niesamowite i specyficzne w muzyce punk, to szczerość wypowiedzi artystów. Wśród nich nie było miejsca dla osób niewrażliwych na wszystko co było ludzkie (doświadczenie sukcesu lub porażki, pozytywne lub negatywne uczucia). Brak szczerości, zakłamanie, hipokrytyczny charakter świata to były zawsze trzy główne przyczyny buntu "prawdziwych punków", tj. tych którzy nie nosili przysłowiowych masek służących ukryciu ich prawdziwego oblicza (symbol maski jest to po prostu metafora odnosząca się do oszukiwania siebie, fałszywego "ja", będącego przejawem braku szczerości i uczciwości wobec siebie samego). Punkowcy zdemaskowani, czyli ci pozbawieni "metaforycznych masek", mogli być uznani za weteranów ruchu, gdyż nie sprzedali siebie, ani swojej twórczości mediom, tak jak np. tzw. "punkowcy na pokaz lub na sprzedaż, a więc zamaskowani"). Innym wątkiem, na który warto zwrócić uwagę jest to, że punki wierzą w anarchię. Pojęcie "grup wsparcia rówieśniczego", które opiera się na założeniu, że poprzez wzajemną pomoc punki mogli właściwie kontestować wszechmoc pieniądza i kapitału oraz opresyjny wpływ państwa na ich codzienne życie, z pewnością wiąże się z anarchistycznym stylem życia (w tym przypadku można mówić o tzw. załodze punkowej lub hardcore'owej). Jednak, w przeciwieństwie do tego poglądu, w jakiś sposób punki twierdzą też, że każdy powinien być władzą dla samego siebie lub też winien być osobą niezależną i samodzielną. Niezależność wydawała się być przez nich bardzo ceniona a pieniądze były zwykle czymś, bez czego mogli się obejść. Współcześnie, większość z nas może to wręcz uznać za coś głupiego i śmiesznego. Taka skrajnie lekceważąca postawa wobec pieniądza stanowi zarówno przejaw dziecinnej naiwności, jak i jest czymś niespotykanym w epoce ponowoczesności, w której obecnie żyjemy. Jednak, z racji tego, że świat, w którym przyszło nam funkcjonować, opiera się na pieniądzu i konsumpcji, to ludzie są czasem zbyt egoistyczni i nieczuli na potrzeby innych, zwłaszcza tych, którzy są słabsi z powodu starości, choroby, niepełnosprawności i biedy. Obligatoryjne jest zaprezentowanie tekstu utworu stanowiącego manifest polskich punków pt. "Szara rzeczywistość" (DEZERTER), który brzmi:

"Nie potrzebuję was! Chcę być sam! Zostawcie mnie! Odczepcie się! Mam to, co mam! Chcę czego chcę! Zostawcie mnie! Odczepcie się! Nie myślę tak jak wy! Jestem inny niż wy! Nic mnie nie obchodzą wasze myśli i sny! Szara rzeczywistość! Wasza rzeczywistość nie obchodzi mnie! Odczepcie się! Nic mnie nie obchodzi, co o mnie myślicie! Odczepcie się! Chcę mieć własne życie! Zostawcie mnie samego bez waszych głupich rad! Nie zrobię wam nic złego! Po prostu chcę być sam!". Dezerter.

W tekście innego zespołu punk rockowego (REJESTRACJA) kluczowe znaczenie ma prowokacyjny wygląd:

"Idzie wariat ulicą wytykany palcami. Śmieją się ludzie niewiadomo z czego. Dziwne ma spodnie dziwne ma włosy. Śmieszy to ogromnie szare roboty. Słychać wszędzie idiotyczne śmiechy. Nietolerancja jest cechą głupców. Głupota jest mądrością czy mądrość jest głupotą". Rejestracja.

Jedną z najważniejszych idei głoszonych przez polskich punkowców jest antytotalitaryzm. Totalitaryzm komunistyczny to "wróg numer jeden" wolnej myśli, a przecież pragnienie prawdziwej wolności jest w ruchu punk najważniejsze. Natomiast punk w USA i na Zachodzie starał się raczej poszukiwać alternatywnych w stosunku do kapitalizmu systemów społeczno-ekonomicznych. Niekiedy amerykańscy artyści punkowi zaczynają odwoływać się do koncepcji anarchizmu oraz innych koncepcji utopijnych, np. niemieckich, czy też szwajcarskich anabaptystów z czasów Reformacji. Trzeba też pamiętać, że w USA, w większym stopniu niż na, tzw. Starym Kontynencie, twórczość punkowa obejmowała poza muzyką i poezją, inne formy sztuki, np. malarstwo, rzeźbę, teatr, które cechowały się turpizmem, obscenicznością, absurdalnością, niekonwencjonalizmem, pełną dostępnością, krytycyzmem, nieszablonowością, nonkonformizmem, prowokacyjnością, szczerością, a co najważniejsze niezależnością w obliczu nacisku instytucji, w tym establishmentu. W USA łatwiej z pewnością było prezentować taką buntowniczą postawę, gdyż wpływ państwa i instytucji na życie obywateli amerykańskich, o ile istnieje, to jest niewielki. Inna sytuacja w tym zakresie ma miejsce w krajach europejskich.Można by powiedzieć, że nie tylko w Polsce, ale i w innych krajach Europy "instytucjonalizm państwa" jest tym aspektem, który sprawia, że kraje demokracji ludowej i Europy Zachodniej są do siebie podobne. Stąd punk w Europie Zachodniej i krajach demokracji ludowej rozwijał się w nieco innych warunkach społeczno-eokonomicznych oraz politycznych niż w USA, czemu poświęca się za mało uwagi.
Warte podkreślenia jest to, że początek punka w Polsce to 1980 rok, a więc czasy, w których ma miejsce wystąpienie całego narodu polskiego przeciwko totalitaryzmowi komunistycznemu. Wtedy powstają również pierwsze polskie zespoły: SS 20 (obecny DEZERTER), czy też BRYGADA KRYZYS. Tomasz Lipiński - lider BRYGADY KRYZYS założył później świetny TILT. Wśród innych, ważnych zespołów punkowych z tego okresu należy uwzględnić takie kapele jak: SIEKIERA, TZN XENNA, DEUTER, ŚMIERĆ KLINICZNA, MOSKWA, PROWOKACJA, KARCER, REJESTRACJA, ABADDON, KSU, SEDES, FORT BS, BRZYTWA OJCA, T.LOVE ALTERNATIVE, KULT, KOBRANOCKA i wiele innych. Wydaje się, że najmniej komercyjny charakter miała twórczość TZN-XENNA. Na wkładce do płyty CD, pt. "Ciemny pokój" tego wykonawcy odnajdujemy tekst napisany przez Krzysztofa Zygzaka Chojnackiego. Cytuję wybrane, najbardziej sugestywne fragmenty:

"Nagrania których właśnie słuchasz są jedynym materiałem historycznym, jaki pozostał po zespole TZN-XENNA. Pochodzą z lat 1981-1987...Ponieważ nigdy nie weszliśmy do studia nagraniowego, materiał, który mam w domowym archiwum, nie nadaje się w całości do opublikowania...czasy w których tworzyliśmy naszego PUNK-ROCKA nie były zbyt przychylne dla takiego typu ekspresji, a i teraz widzę, że nie są. Jedynie co się zmieniło to to, że teraz nikt nikomu nie robi łachy pozwalając mu wejść do studia i udokumentować fragment swojego życia...Chaos informacyjny, niechęć wobec dziennikarzy, teksty o rzeczywistości którą należałoby zmienić, anty-idolska postawa, bliski kontakt z publicznością, image zespołu, niezależność finansowa(grając w zespole chodziliśmy do pracy) dała nam możliwość decydowania o tym, co będziemy grali i dla kogo, no i oczywiście humor i autoironia (czy znacie hasło: TZN-XENNA KAPELA DENNA). To wszystko złożyło się na to, że o zespole mówi się i pisze LEGENDARNY". TZN Xenna.

Na podstawie zaprezentowanych fragmentów można uznać, że TZN-XENNA należała do tych nielicznych zespołów, które nie uczestniczyły w zasadzie wcale w oficjalnym rynku muzycznym, zachowując swój podziemny i amatorski charakter. Pomimo braku profesjonalizmu, zespół TZN-XENNA stał się legendą i zapisał się złotymi głoskami w pamięci polskich fanów tej muzyki.Wciąż jest też pamiętany przez niektórych ludzi reprezentujących POKOLENIE 68 oraz jeszcze starsze generacje (67, 66, 65, 60).
Zarówno w Europie, jak i za oceanem koncerty zespołów punk rockowych odbywały się często w atmosferze skandalu. Nie było żadnego dystansu między artystami a odbiorcami ich sztuki. Publiczność razem z muzykami tworzyła wspólnotę, jawnie wyrażającą swój wrogi stosunek do instytucji ograniczających wolność człowieka, tj. policji, kościoła, państwa, sądów, wojska. Koncerty kończyły się często poważnymi bijatykami i zadymami, z udziałem wrogo do punków nastawionych subkultur, np. nazi punks. Ludzie ci przychodzili na koncerty punkowe i wyrażali swój bunt w nieakceptowany sposób, wszczynając burdy i bijatyki. Często dochodziło nawet do wypadków śmiertelnych. Nazi punks (czyli ci fani muzyki punkowej, którzy reprezentowali tzw. odłam prawicowy) byli nastawieni skrajnie antyspołecznie. Jednak, należy zauważyć, że sama subkultura skinheads stanowi do chwili obecnej dość zróżnicowaną grupę społeczną. Niektórzy skinheadzi byli utożsamiani z ekstremalnym, antyspołecznym ruchem prawicowym, ale ideologia nazistów lub tzw. białej siły (white power) nie była cechą charakterystyczną dla wszystkich członków subkultury skinheadów. Ponadto skinheadów, ojowców (Oi! skinheads) powinno się odróżniać od, tzw. czerwonych skinów (redskins) lub skinheadów - anarchistów, często będących przeciwnikami rasizmu (anarchist, anti-rasist skinheads), którzy lubili takie gatunki muzyczne jak ska, reggae. Mając na uwadze muzykę skinheadów, zagadnienie jest dość złożone, ponieważ interesowali się oni różnymi rodzajami muzyki takimi jak: punk rock, street punk, hardcore (hatecore), heavy metal rock, ska, soul i reggae.
W latach 80. XX wieku Polsce na koncertach punkowych byli również obecni funkcjonariusze SB, którzy głównie manipulowali skinheadami, ojowcami oraz chuliganami, aby specjalnie zakłócać przebieg koncertów zespołów punkowych. Muzycy grający w tych zespołach byli przecież traktowani jak wrogowie klasowi, przeciwnicy władzy ludowej.
Wiele zespołów nie było w stanie wtedy w Polsce utrzymać się z grania i często muzycy podejmowali dodatkowe prace, aby zarobić na życie. Grali zaś jedynie dla przyjemności i publiki.
Często muzycy oraz ich przyjaciele i znajomi - fani tworzyli załogi (crews). Załoga to grupa osób zamieszkujących na przykład w tej samej części wielkiego miasta, pomagających sobie wzajemnie. W grupie, o której mowa istniała wspólnota dóbr stworzona w celu wprowadzania anarchistycznych ideałów w życie. Załoga była często otwarta na przyjmowanie nowych ludzi, a członkostwo w załodze było niezobowiązujące, tzn. można było bez żadnych konsekwencji, czyli nie tak jak w gangu, załogę opuścić. Ta "otwartość na innych" niestety czasami powodowała poważne zagrożenia dla funkcjonowania załogi. Do załóg punkowych zaczęły bowiem trafiać osoby przestępcze, psychopatyczne, seksualni dewianci, szpicle (krety, kapusie).
Muzycy w takich załogach byli amatorami, a twórczość muzyczna stanowiła często tylko dla nich możliwość głoszenia "wywrotowych poglądów". Tworzyli w piwnicach, garażach, opuszczonych, starych domach, wieżowcach, na strychach. Wtedy to właśnie narodziła się także pierwsza, nieoficjalna gazeta młodzieżowa zwana fanzinem. Zawierała ona nie tylko materiały związane z muzyką punk: wywiady z muzykami, proste chwyty do grania na gitarze w myśl hasła "każdy artystą", przedruki listów od fanów, poezje i teksty piosenek, ale także treści polityczne, anarchizujące, godzące w obecny porządek w państwie albo, np. nawołujące do wegetarianizmu, ochrony środowiska naturalnego, pomocy krajom najuboższym, bojkotu festiwali muzyki oficjalnej, akceptowanej przez władzę państwową, czasami do nazizmu lub antykomunizmu. Trzeba powiedzieć, że idea fanzinu wymyślona przez punkowców szybko upowszechniła się wśród wielbicieli innych niż punk gatunków muzyki, np. wśród heavy metalowców, skinów, ojowców, satanistów.
Natomiast ruch punk podzielił się w końcu na dwa wrogie i wzajemnie zwalczające się odłamy: anarchizujący (lewacki) oraz faszyzujący (prawicowy). Zwolennicy odłamu faszyzującego ruchu punk często znajdowali swoje miejsce w subkulturach bardziej agresywnych np. w gronie skinheadów, official hooligans, czy też satanistów. Inni spośród nich zasili ruch hardcore (o nim w dalszej części artykułu). Co warte podkreślenia, punk rock stał się świetnym towarem dla show businessu na Zachodzie. W Anglii ogromne pieniądze na tej muzyce zarobił np. Malcolm McLaren - menedżer znanego mediom światowym zespołu SEX PISTOLS. Za oceanem największą popularność punk rock zdobył głównie w USA i Kanadzie. Wiele kapel punk rockowych zarówno w Europie, jak i USA, wykorzystując panującą modę, skomercjalizowało się. Należy zauważyć, że muzyka punk, pomimo że sama subkultura powoli zanika, jest wciąż nieźle sprzedającą się muzyką na całym świecie, a nie tylko w Europie i USA. W latach 1976 - 2000 pojawiły się setki i tysiące kapel punk rockowych. Wymienię tylko niektóre. W USA były to: DEAD KENNEDYS, M.D.C., BLACK FLAG, BAD RELIGION, BLONDIE, THE PIXIES, BATALION OF SAINTS, BAD BRAINS, POISON IDEA, GENERATION X, OFFSPRING. W Zjednoczonym Królestwie były to: GBH; THE EXPLOITED; THE CLASH; SHAM 69; U.K.SUBS; SUB HUMANS; ANGELIC UPSTARTS; BUZZCOCKS, WARSAW (JOY DIVISION), CRASS, OI POLL OI, INSTIGATORS, THE CURE, THE SKIDS, PETER AND THE TEST TUBE BABIES, CONFLICT, PENETRATION, THE VARUKERS, EXTREME NOISE TERROR, COCKNEY REJECTS, THE VIBRATORS, KILLING JOKE i wiele innych. Z Irlandii wywodzili się U2, THE BOOMTOWN RATS, THE UNDERTONES i STIFF LITTLE FINGERS. W Kanadzie były dwie najsłynniejsze kapele: D.O.A. i NOMEANSNO. W Zachodnich Niemczech: DIE TOTEN HOSEN, THE BATES, ROSTOK VAMPIRES. We Francji: PARABELLUM, HEIMAT LOS. W Australii: THE SAINTS. W Holandii: THE EX, B.G.K. Należy zdać sobie sprawę z tego, że podobnie jak to miało miejsce w Polsce, nie wszystkie kapele uczestniczyły w rynku muzycznym, zachowując swój antykomercyjny, amatorski, prawdziwie podziemny charakter.
Lata 80. i 90. XX wieku to renesans w muzyce punk rockowej. Wśród poszukujących brzmienia, bardziej kreatywnych zespołów punkowych można wspomnieć o takich jak: SONIC YOUTH, VIOLENT FEMMES, CHUMBAWAMBA, THE CULT, NEW MODEL ARMY, SPEAR OF DESTINY, FUGAZI, BAUHAUS, ALIEN SEX FIEND, THE FALL, CLAN OF XYMOX, SINK, BUTTHOLE SURFERS, RANCID, GREEN DAY, THE STROKES. Grana przez nich muzyka była czasem nazywana albo "nowa fala" albo nawet "rock alternatywny". W ostatnich latach wiele ciekawego dzieje się w muzyce punkowej w takich krajach jak: Meksyk, Brazylia, Japonia oraz Australia. W Polsce zaś muzyka ta z powodzeniem uczestniczy w rynku muzycznym, będąc jednym z wielu sprzedawanych gatunków.
Na początku trzeciego tysiąclecia do tradycji punk rocka nawiązują niektórzy wykonawcy techno dance. Najsilniej do swoich fascynacji punk rockiem przyznaje się słynny i kontrowersyjny zespół PRODIGY. Ich lider Liam Howlett określił siebie i swoich kolegów z grupy muzycznej mianem cyber punks. W tym miejscu, można wspomnieć o zjawisku cyberpunk, wywodzącym się w pewnym sensie z punka. Może ono ujawniać się w wielu artystycznych formach (muzyka, gry komputerowe, film, literatura itp.), a więc jest na stałe obecne w kulturze masowej.

HARD CORE, HARDCORE

Hardcore powstał z punk rocka i stanowi jego kontynuację. Większość hardcore'owych artystów to właściwie byli punkowcy. Muzyka hardcore jest brzmieniowo bliższa heavy metalowi, zwłaszcza takim podgatunkom jak: thrash, death metal i metalcore. Jednak nie jest zupełnie taką samą muzyką jak metal. W przeciwieństwie do metalu, hardcore zawiera artystyczny przekaz idei lub wartości, które są bardzo ważne dla człowieka, aby mógł on przetrwać w dramatycznych momentach swojego życia i zachować integralność wewnętrzną. To uczciwość wobec siebie i innych dla odłamu hardcore zwanego straight edge, którego przedstawicielami są m.in. kapele: SPERMBIRDS, BATTERY, BROTHERHOOD, IGNITE, STRIFE, BOLD, BURN, MOUTHPIECE, MAN LIFTING BANNER, MINOR THREAT, YOUTH OF TODAY, SEVEN SECONDS, HEAD FIRST jest najważniejsza. Ponadto jednym z haseł głoszonych przez straigt edgów jest np.: one life drug free! - "jedno życie wolne od narkotyków"! Teksty utworów artystów w zespołach hardcore'owych, zwłaszcza wywodzących się z odłamu straight edge, są powiązane z codziennością i z problemami, jakich doświadczają młodzi, dorastający ludzie. Dotyczą one: niewierności w związku, nieszczerości, samobójstwa, śmierci, uzależnień od narkotyków i alkoholu, zanieczyszczonego przez człowieka środowiska naturalnego, izolacji i samotności, roli pieniędzy, niewiary (w tym niewiary w siebie), seksualności, przemocy, znaczenia miłości, zaufania i prawdziwej przyjaźni. Podobnie jak punkowcy, grupy społeczne zwolenników hardcore są zbuntowane i wyrażają protest wobec zastanej rzeczywistości, ale ich bunt wobec świata niesie ze sobą więcej pozytywnych i twórczych aspektów. Większość hardcore'owców odrzuca nihilizm i "olewającą postawę" wobec świata, często przyjmowaną przez punkowców. W odłamie straight edge hard line bunt ma postać rygoryzmu moralnego połączonego z brutalnością i nienawiścią wobec alkoholików, ćpunów, autodestruktywnych punków itp. Kluczem do lepszego życia, jak głosi ideologia hardcore, staje się ciągła walka z własnymi słabościami i dążenie do integralności osobistej lub wewnętrznej (uczciwość i lojalność). Ponownie należy przywołać, wyjątkowy, główny odłam hardcore, czyli straight edge, który przyjmuje formę buntu wobec wszystkiego, co było związane z punkiem. Zarówno straight edge, jak i hardcore koncentrują uwagę na pozytywnych aspektach życia, szacunku do samego siebie, godności, uczciwości, równości. Natomiast zwolennicy hardcore - straight edge i skrajnej doktryny hardline propagują wegetarianizm lub weganizm (VEGAN REICH). Nie spożywają mięsa, a czasami nawet żadnych produktów pochodzenia zwierzęcego. Działania zwolenników doktryny hard line straight edge czasami przypominają skinheadów lub hard modsów. Nie są oni jednak skinami, lecz podobnie jak inni zwolennicy ruchu hardcore, wywodzą się głównie z punkowych kręgów.
W innym, ciekawym i skrajnym podgatunku hardcore i straight edge, a mianowicie w "komunistycznym straight edge", mamy właściwie do czynienia z połączeniem hardcore z bardziej radykalnymi poglądami i trendami takimi jak: internacjonalizm, komunizm, ruch wyzwolenia gejów i lesbijek, etyka "zrób to sam" (na przykład przedstawicielami tego podgatunku muzycznego są takie kapele jak MAN LIFTING BANNER i BORN AGAINST). Poza wspomnianymi już straight edge i hardline, istnieją jeszcze inne odmiany muzyki hard core'owej: począwszy od christ core (np. polski zespół ARMIA i krążek pt. "Duch"),death core,grind core (np. TOXIC NARCOTIC), a skończywszy na hate core (np. zespoły NEGLECT, HATEBREED, SHEER TERROR, BLOOD FOR BLOOD, RYKERS).

Christcore

W tej odmianie muzyki hardcore artyści buntują się przeciwko nieprzestrzeganiu zasad chrześcijańskich, których głosicielem jest Jezus Chrystus takich jak: skromność, umiłowanie pokoju, hojność, dobroczynność, miłosierdzie, dobroć, zrozumienie dla odmienności innych.

Deathcore

W tej odmianie hardcore ma miejsce fascynacja śmiercią, cierpieniem, agonią, agresją, eutanazją, stygmatami, a bunt jest skierowany przeciwko jednostkowej wartości życia, jako czegoś nie mającego znaczenia w obliczu "końca czasu". Muzyka death core jest w pewnym względzie bliska ideologicznie black metalowi, który czerpie silną inspirację z okultyzmu i satanizmu. Death core nie jest jednak absolutnie tożsamy z black metalem. W przypadku death core chodzi o akcentowanie kwestii cierpienia i śmiertelności człowieka,ale raczej po to, aby ukazać jego wielkie możliwości pokonania agonii i śmierci,a w konsekwencji wybrania drogi życia, bądź przyjęcia przez człowieka stygmy jako aktu wyróżnienia przez Boga.

Grindcore

Tutaj chodzi o muzykę, która cechuje się tzw, noisem, czyli hałasem, czadem, skrajnie dziwacznym brzmieniem gitar, powodujących młyn, kocioł wrażeń. Ideologia i teksty wydają się mniej ważne, a liczy się głównie terapia hałasem.

Hatecore

Ten odłam odzwierciedla wszystko, co najgorsze w człowieku: pychę, dumę, egoizm, rozpustę, zawiść, zazdrość, nienawiść, agresję, przemoc, chamstwo, warcholstwo, przesyt, obłudę, niewierność, skąpstwo, podstęp, cwaniactwo.Twórcy gatunku chcą za pomocą tekstów sprawić, byśmy lepiej poznali swoją złą i zwierzęcą naturę, która jest w ciągłej sprzeczności z dobrą istotą naszej osobowości. W pewnym sensie, słuchając hatecore odczuwa się także u artystów fascynację wszelkim złem, jakie może być dziełem kierującego się instynktem człowieka, który jest przede wszystkim adwersarzem tzw. "dobra najwyższego". Wśród fanów hatecore są również niektórzy skinheadzi.

Trzeba też zauważyć, że opisano tutaj tylko kilka odłamów muzyki hardcore. Jest ich więcej, ponieważ hardcore wiąże się z różnorakimi gatunkami muzycznymi takimi jak: heavy metal (zwłaszcza thrash metal i metalcore), rap, hip-hop, punk rock lub nawet nowa fala.
Do znanych w nurcie hardcore i straight edge oraz hardcore punk zespołów, można zaliczyć: T.S.O.L. (True Sounds of Liberty), NOMEANSNO, BAD BRAINS, AGNOSTIC FRONT, SICK OF IT ALL, S.O.D. (Stormtroopers of Death), MADBALL, M.O.D. (Method of Destruction), ABHINANDA, SUICIDAL TENDENCIES, INTEGRITY, SNAPCASE, BREACH, JUDGE, YOUTH OF TODAY, 7 SECONDS, SLAPSHOT, GORILLA BUISCUITS, PROJECT X, NEGLECT, DAMNATION A.D., INTEGRITY, EYE FOR AN EYE, CRO-MAGS, BIOHAZARD, BATTERY, EARTH CRISIS, INSTED, BLINDFOLD, BROTHERHOOD, BURN, MINOR THREAT, CONFRONT, UNBROKEN, VERBAL ASSAULT i wiele innych. Stosunki społeczne między hardcore'owcami a punkami układają się różnie. Niektórzy zwolennicy hardcore, będący kontynuatorami odłamu faszyzującego (prawicowego) ruchu punk, zwalczają punków, a nawet wspólnie ze skinheadami i hooligans ich całkowicie eliminują, uznając za społecznych wyrzutków i szkodników. Inni wyznają hasło "punk rock&hard core united" w obliczu wspólnego zagrożenia ze strony np. właśnie skinheads, hard mods, teddy boys, rude boys, official hooligans i kibiców (szalikowców).
Należy jeszcze wspomnieć o jednej ważnej rzeczy, mając na względzie społeczny charakter subkultur punk i hardcore. Słowo angielskie crew czyli "załoga" odnosi się do grupy społecznej składającej się z fanów punk rocka i hardcore, mikro społeczności, grupy wsparcia. Członkowie takiej grupy pomagają sobie wzajemnie, dzielą się wspólnie rzeczami materialnymi i pieniędzmi i w taki sposób stają się raczej niezależni od państwa. Załoga punkowa lub hardcore'owa przypomina nam o komunie hippisowskiej, znanej z lat 60. XX wieku.
Ostatnim wymiarem w kontekście różnicy między heavy metalem a hardcore jest wpływ hard rocka. Można przyjąć, że hard rock miał silniejszy wpływ na rozwój heavy metalu. Z drugiej strony, muzyka punkowa była źródłem inspiracji dla artystów hardcore. Można nawet powiedzieć, że punk rock jest starszym bratem hardcore. To samo można by rzec o związku między hard rockiem a heavy metalem.

NOWA FALA (NEW WAVE)

Pomimo tego, że wielu ekspertów od muzyki punkowej unika używania tej etykietki w odniesieniu do rozważanej dziedziny, taki termin pojawia się w specyficznym kontekście. Określenia "Nowa fala" czyli New wave można używać w odniesieniu do tej części muzyki punkowej (czasem utożsamianej z terminem post-punk), która brzmi w inny sposób. Jest to muzyka bardziej mistyczna, tajemnicza, symboliczna, odwołująca się do wyobraźni oraz bardziej złożona niż czysty punk. Czasami nazywa się ją także "rockiem gotyckim" czyli gothic rock lub "rockiem alternatywnym". Jednak często zdarza się, że rock gotycki i alternatywny są uznawane za dwa różne gatunki muzyczne. Niemniej jednak, muzyka nowofalowa, rock gotycki i alternatywny czasem brzmią w podobny sposób. Jeśli chodzi o nową falę i rock alternatywny, JOY DIVISION to dobry przykład. Kapela ta, rodem z Manchesteru,która najpierw występowała pod nazwą WARSAW, grając początkowo post punka, nieco później zaczęła komponować bardziej złożoną muzykę. Obecnie muzyka JOY DIVISION jest w pewnym senie kultowa, gdyż jest podziwiana nie tylko przez punkowców, ale także przez ludzi, którzy niewiele wiedzą o samym punk rocku. JOY DIVISION stali się legendą po śmierci charyzmatycznego lidera tej grupy - Iona Curtisa. Powiesił się on, przeżywając poczucie zagubienia, być może z powodu trudności spowodowanych m.in. swoją ciężką chorobą układu nerwowego i niepowodzeniami życiowymi z nią związanymi (cierpiał na padaczkę od wielu lat). Co więcej, zaplątał się emocjonalnie w pozamałżeńskim związku z inną kobietą, co skomplikowało jego relacje z żoną i dzieckiem (polecam znakomity film pt. Control na temat historii krótkiego, ale bardzo twórczego życia Iona Curtisa). Muzyka grana przez JOY DIVISION przypominała obrazy filmowe, które odzwierciedlały mroczną i smutną rzeczywistość z końca lat 70. i z początku 80 XX wieku. Kapela ta doskonale łączyła tekst z muzyką. To była fascynująca mieszanka. Teksty dotyczyły alienacji, cierpienia oraz załamań doświadczanych przez nastolatków podczas tych lat punk rockowego boomu. Manifestem JOY DIVISION jest utwór: Love will tear us apart ("Miłość nas rozdzieli"). Muzyka JOY DIVISION opierała się na czystym, wyizolowanym brzmieniu gitary basowej. Była to jedna z pierwszych grup, która zaczęła grać w ten sposób. Podobnie jak JOY DIVISION grała angielska formacja THE SISTERS OF MERCY, której wokalista Andrew Eldritch jest zafascynowany neurotycznym głosem LEONARDA COHENA i go naśladuje. Inne przykłady zespołów, które w pewnym sensie, grały i grają podobnie to: THE FALL, SONIC YOUTH, XMAL DEUTSCHLAND, INTERPOL, THE KILLERS. Mając na uwadze polskie zespoły nowofalowe można wspomnieć o: MADAME, VARIETE, MADE IN POLAND, 1984, JOANNA MAKABRESKU.
Nową falę stanowią też wykonawcy, którzy łączą brzmienie różnych stylów muzycznych oraz cechują się niekonwencjonalizmem. Są wśród nich "weterani" np. BLONDIE (new wave, punk rock, post punk, underground rock, pop); KRAFTWERK (new wave, electronic music, pop); DEVO (new wave, post punk, electronic music); XTC (new wave, avant garde, underground rock); NINE INCH NAILS (new wave punk, alternative rock, industrial); TUXEDOMOON (new wave, alternative, jazz, avant garde, underground rock) i TALKING HEADS (new wave, pop rock) oraz jeszcze inne zespoły, które zostały powołane do życia w latach 80. i 90. XX wieku, np. LAIBACH, RAMMSTEIN (disco, industrial, muzyka operowa, protest song, jazz), KORN (punk, hardcore, heavy metal), THE CRANBERRIES (alternative, pop); NENA, THE CARS (new wave, pop); MORFINE, BECK, PULP, TOOL, P.I.L. (Public Image Ltd.), SWANS, LOVE AND ROCKETS, BAUHAUS (industrial, punk rock, gothic rock, new wave), THE RAGE AGAINST THE MACHINE (rap, hardcore). Obecnie nową falę jakby na nowo odkrywają takie świetne kapele jak: INTERPOL, KLAXONS, EDITORS, THE NATIONAL, THE KILLERS, THE DANDY WARHOLS, THE SMASHING PUMPKINS. Trzeba zaznaczyć, że FRANK ZAPPA może zostać uznany za wiodącego amerykańskiego artystę, który wywarł znaczny wpływ na twórczość wielu zespołów grających tzw. nową falę, muzykę podziemną czy też alternatywną lub awangardową. Skomponowane przez niego utwory właściwie przypominają wiele różnorodnych dźwięków i melodii, stąd można je sklasyfikować jako różnorakie gatunki muzyczne. Różne gatunki muzyczne, jakich słuchamy u FRANKA ZAPPY ogniskują się jakby wokół wspólnej idei lub koncepcji muzyki awangardowej, nowej i w pewnym sensie wyjątkowej. Podobnie, istnieje silna zależność między takimi gatunkami muzyki rozrywkowej jak "nowa fala" i "new romantic" (chodzi o tzw. "romantyków muzyki rockowej" zgodnie z terminem zaproponowanym przez Tomasza Beksińskiego). Ten nurt reprezentują takie brytyjskie zespoły jak: ULTRAVOX, THE HUMAN LEAGUE, A FLOCK OF SEAGULLS, DURAN DURAN, TEARS FOR FEARS, VISAGE, SPANDAU BALLET, ADAM AND THE ANTS, SIMPLE MINDS, ORCHESTRAL MANOEUVRES IN THE DARK (OMD), DEPECHE MODE.

SŁYNNE ZESPOŁY ROCKOWE i ARTYŚCI A ZJAWISKO PUNK

Wiele sławnych i podziwianych współcześnie zespołów rockowych i artystów zaczynało swoją muzyczną drogę w okresie punkowego boomu. Zjawisko punk z pewnością wywarło wtedy pewien wpływ na ich twórczość. Mimo że przez dziesięciolecia, wymienione kapele silnie zmieniały swój artystyczny image, to ich działalność twórcza w jakiś sposób może przypominać nam o punk rocku.

Na początek

Powrót

Piotr Alfred Gindrich ©