POROZUMIEWANIE SIĘ LUDZI NIEWIDOMYCH Z DODATKOWYMI UPOŚLEDZENIAMI
Ludzie niewidomi i słabowidzący z dodatkowymi upośledzeniami
mogą porozumiewać się na wiele sposobów. To, w jaki sposób osoba porozumiewa
się z innymi zależy od wielu czynników takich jak: stopień utraty wzroku,
nasilenie schorzenia i schorzeń dodatkowych - metody komunikacji, którą
ona opanowała sama lub której została nauczona.
Nie ma właściwych ani niewłaściwych
metod porozumiewania się z osobą ze sprzężonymi upośledzeniami. Jedyną
właściwą metodą jest ta, która sprawdza się w przypadku danej, specyficznej
osoby.
Należy pamiętać, że każda osoba niepełnosprawna
jest inna. Każda osoba wypracowuje "strategie komunikacyjne", które
są oparte na jej indywidualnych potrzebach i zdolnościach. Ważne jest zatem
traktowanie każdej osoby jak indywidualności samej w sobie, odrzucając
stereotyp lub schemat. Co sprawdza się u jednej osoby, może nie sprawdzać się w przypadku
drugiej.
Równie ważnym faktem jest to, że komunikacja jest procesem dwukierunkowym. Ludzie ze złożonym upośledzeniami mogą nie być w stanie komunikować się w sposób, który jest
łatwy do zrozumienia dla ludzi widzących. Jednak widzący mogą nauczyć się
komunikować za pomocą tych innych sposobów, którymi nie posługują się widzący.
Jeśli potrafisz nauczyć się obcego języka, to możesz także nauczyć się,
w jaki sposób porozumiewać się z ludźmi ze złożonymi upośledzeniami. Jedyną
trudnością, której musisz stawić czoła jest twoja niechęć do nauki.
Ludzie niewidomi i słabowidzący z zaburzeniami mowy
Niektórzy ludzie mogą zrozumieć to
co się do nich mówi, ale nie są w stanie wysłowić się właściwie, ponieważ
mają zaburzenia mowy. Ludzie z porażeniem mózgowym, na przykład, mają trudności
ze sprawowaniem kontroli nad swoimi mięśniami, w tym nad mięśniami narzadów
artykulacyjnych, odpowiadających za mowę. Sprawia to, że mówienie jest dla nich
niezwykle trudną umiejętnością.
Istnieje wiele różnych sposobów przezwyciężania
tej trudności, w tym uczenie osoby pełnosprawnej cierpliwości i uważnego
słuchania. Innym sposobem jest zastosowanie tablicy obrazkowej lub komputera.
Tablica obrazkowa, jak nazwa wskazuje,
jest to tablica z obrazkami lub słowami/wyrazami. Przy jej użyciu można porozumiewać
się przez dotykanie odpowiednich obrazków lub słów/wyrazów, chociaż staje się to
o wiele trudniejsze wtedy, gdy dana osoba ma słabszy wzrok.
Istnieje wiele różnorodnych technicznych urządzeń, pomocy itp. - podłączanych do komputerów i laptopów, które umożliwiają ludziom o słabej
motoryce, wpisywanie danych do komputera, które mogą być przekształcane
na formę zrozumiałą dla ludzi widzących.
Ludzie głuchoniewidomi
Niektóry ludzie mogą nie rozumieć co
się do nich mówi, ponieważ mają uszkodzony słuch. Podobnie jak w przypadku
wzroku istnieją różne stopnie utraty słuchu. Bardzo niewielu jest ludzi,
którzy są całkowicie głusi, podobnie jak ma to miejsce z ludźmi całkowicie niewidomymi. Większość ludzi słabowidzących i słabosłyszących jest w stanie
normalnie rozmawiać, ale staje się to tym trudniejsze, im większy
jest stopień utraty słuchu.
Ludzie słabosłyszący posługują się
różnymi metodami przy porozumiewaniu się, w tym odczytywaniem mowy z ust
i językiem migowym. Niestety te metody, opierające się głównie na zdolności
widzenia drugiej osoby rozmawiającej, mogą być nieskuteczne dla osób głuchoniewidomych.
Z tego też względu inne metody powinny być stosowane takie jak :
- Alfabet jednoręczny służący komunikacji z osobą głuchoniewidomą jest prawdopodobnie najlepszą znaną metodą, ale posługuje się nią stosunkowo niewielka część populacji ludzi głuchoniewidomych. Metoda ta jest podobna do metody, którą posługują się ludzie głusi, ale ma kilka znaczących różnic. Osoba mówiąca "zapisuje dotykowo litery" na lewej ręce drugiej osoby, zamiast na swojej własnej. Oznacza to, że osoba głuchoniewidoma odczuwa dotykowo litery bez konieczności patrzenia na nie. Z racji tego, że jest to metoda dotykowa, niektóre znaki palcowe liter muszą ulec pewnej modyfikacji, tak aby były odczuwalne na jednej dłoni.
- Alfabet blokowy lub spartański jest prostszą metodą. Duże, drukowane litery są kreślone palcem na dłoni lewej ręki. Bardzo ważne jest w tej metodzie posługiwanie się "prostymi pociągnięciami palcem" po dłoni, aby nie wprawić drugiej osoby w stan zakłopotania.
Oba te alfabety są udostępnione na karcie informacyjnej
wchodzącej w skład materiałów dodatkowych teczki nauczycielskiej RNIB.
Niektórzy ludzie z osłabionym słyszeniem
i widzeniem mogą czytać duży druk, alfabet Louisa Braille'a lub dr Moona, a więc mają dostęp
do systemów elektronicznych, które umożliwiają ludziom głuchoniewidomym
komunikowanie się na odległość. Hasicom jest metodą, która pozwala jednej
osobie, która jest głuchoniewidoma na rozmawianie z drugą osobą za pomocą
telefonu. System ten polega na tym, że pierwsza osoba wpisuje dane do głównego
komputera - matki, do którego podłączone są inne albo dużym drukiem , albo
w brajlu. Dane te są przekazywane linią telefoniczną do drugiego komputera -
matki, gdzie są dekodowane na duży druk lub na brajl.
Ludzie słabowidzący upośledzeni umysłowo
Niektórzy ludzie mogą nie rozumieć
tego, co się do nich mówi, ponieważ są upośledzeni umysłowo. Niedorozwój
umysłowy może także uniemożliwić im wyraźne wysławianie się. Podobnie jak
w przypadku inwalidztwa wzroku, istnieją różne stopnie upośledzenia umysłowego.
Jest bardzo niewielu ludzi, którzy nie mają wcale żadnej zdolności rozumienia lub myślenia.
Większość ludzi upośledzonych umysłowo
jest w stanie rozmawiać, ale forma i istota tych rozmów jest różna. To
jak sprawnie komunikuje się dana osoba, zależy od tego, czy właściwie rozumie
pojęcia, którymi posługuje się podczas mówienia. Niektóre dzieci mogą być
jedynie zdolne do rozumienia kilku elementarnych pojęć takich jak jedzenie
i ciepło. Ogranicza to bardzo świat pojęć, w jakim funkcjonują poznawczo. Należy pamiętać,
że każde dziecko jest inne i będzie mówiło w różny sposób.
Upośledzenia złożone
Niektórzy ludzie ujawniają więcej niż dwa upośledzenia, co sprawia, że rozmowa, czytanie lub pisanie stają się niezwykle trudnymi umiejętościami do opanowania. Sposób, w jaki osoba z więcej niż dwoma upośledzeniami może nawiązać kontakt przez rozmowę lub nauczyć się pisać i czytać będzie zależny w dużym stopniu od jej specyficznych potrzeb i zdolności.