DZIECI NIEWIDOME I SŁABOWIDZĄCE W SZKOLE

RNIB wierzy w to, że jest organizacją dostarczającą szerokiej rzeszy specjalistów i środków materialnych na edukację, co umożliwia dzieciom z inwalidztwem wzroku otrzymanie wykształcenia dostosowanego do ich potrzeb.
Niektóre dzieci chodzą do takich samych szkół, jak ich widzący rówieśnicy.
Inne z kolei dzieci uczęszczają do szkół specjalnych. Niektóre z nich tam nocują a inne przebywają tam tylko w dzień, na zajęciach dydaktycznych. Niektóre szkoły funkcjonują pod egidą lokalnych władz, a inne prowadzone są pod patronatem organizacji społecznych takich jak RNIB.
W szkołach wzorcowych dzieci słabowidzące znajdują specjalistyczną pomoc ze strony personelu szkoły, a także mogą korzystać z całej gamy specjalistycznego sprzętu.
Według założeń programu narodowego Wielkiej Brytanii (national curriculum) dziecko słabowidzące musi opanować specjalne techniki np. posługiwanie się komputerem z przystawką syntetyzera mowy lub nauczyć się dotykowych systemów pisania i czytania np. brajla.
Każde dziecko słabowidzące jest indywidualnością samą w sobie, a więc będzie uczyło się za pomocą takich sposobów, które odpowiadają najlepiej jego potrzebom. Nawet dzieci cierpiące na takie samo schorzenie wzroku mogą stosować różne sposoby pracy umysłowej.
Dobór metod jakimi posługuje się dane dziecko zależy od wielu czynników w tym: stopnia utraty wzroku, ogólnego poziomu rozwoju, poziomu intelektualnego, osobowości. Do innych ważnych czynników należy zaliczyć: szkołę i warunki jakie jest w stanie zapewnić szkoła, a także wsparcie i pomoc ze strony nauczycieli, kolegów, rodziny.
Poza umiejętnościami zalecanymi przez program narodowy większość dzieci niewidomych musi opanować następujące umiejętności praktyczne, które umożliwią im niezależne funkcjonowanie społeczne w przyszłości:

W dalszej części tej karty informacyjnej opisane zostaną metody uczenia się dzieci słabowidzących w szkole. Nie jest to opis wyczerpujący, a metody są pogrupowane według przedmiotów programu nauczania.
Należy pamiętać o tym, że bezpieczeństwo dziecko jest sprawą najważniejszą, chociaż nie można oczywiście chować dziecka pod matczyną spódnicą.

Matematyka

Arytmetyki można uczyć stosując liczydła "abacus" i inne systemy dotykowe takie jak klocki konstrukcyjne. Wiele dzieci widzących uczy się wielu pojęć w ten sposób.
Bardziej złożonych umiejętności arytmetycznych można uczyć posługując się notacją matematyczną w alfabecie Louisa Brailla. Cyfry w brajlu zapisujemy, umieszczając przed pierwszymi 10 literami (A-J) znak liczby (numeryk) i otrzymujemy 1 - numeryk plus A, 2 - numeryk plus B, 0 - numeryk plus J itd. Stosując tę notację 123 zapisujemy ABC poprzedzone znakiem liczby - numerykiem. Istnieją oddzielne oznaczenia symboli arytmetycznych tj. plus, minus itp. Geometrii i pomiarów można nauczyć się za pomocą linijek brajlowskich i kątomierzy z oznaczeniami brajlowskimi. Możliwe jest także zastosowanie specjalnego papieru, który zachowuje wypukłe linie, gdy się na nim pisze, rysuje. Złożonych umiejętności można nauczyć się stosując mówiące kalkulatory lub komputery wyposażone w syntetyzer mowy lub brajlowskie i dużo-drukowe przystawki.

Środowisko społeczno - przyrodnicze

Wiele pojęć naukowych jest obrazowanych na wykresach, modelach lub nawet jeszcze lepiej na naturalnych obiektach. Najlepszym sposobem zrozumienia tych pojęć jest poznanie wielozmysłowe. Nawet wykresy są dostępne dla dzieci niewidomych, gdy są one wykonane we właściwej formie tj. dotykowej.
Dzieci niewidome przeprowadzają takie same eksperymenty jak dzieci widzące, chociaż czasami metoda eksperymentalna może wymagać nieznacznej adaptacji. Byłoby trudno dziecku całkowicie niewidomemu, stwierdzić, że kawałek papieru lakmusowego zmienił barwę. W tym wypadku dziecko takie powinno pracować w parze z dzieckiem, którego widzenie jest w mniejszym stopniu obniżone.

Geografia - historia

Geografii fizycznej można uczyć posługując się mapami wypukłymi, które są kolorowe i mają napisy w dużym druku lub brajlu. Można wykorzystywać także wykresy. Obu przedmiotów, o których mowa, można nauczać przez wycieczki krajoznawcze.

Muzyka

W alfabecie Brailla istnieje notacja muzyczna, ale jest ona dosyć skomplikowana i nie uczymy jej młodszych dzieci.
Podobnie jak ma to miejsce u widzących, systematyczne ćwiczenia i pamięć odgrywają największą rolę w nauczaniu muzyki młodszych dzieci (Należy pamiętać, że dzieci niewidome nie rodzą się z lepszym zmysłem słuchu niż dzieci widzące, ale mogą one lepiej rozwijać umiejętność słuchania, co kompensuje ich brak wzroku).

Plastyka, Technika

Fakt, że dziecko jest słabowidzące nie oznacza, że nie może ono poznać wizualnej strony sztuki. Większość dzieci ma zachowane resztki widzenia, które są dla nich użyteczne, a poza tym wszystkie dzieci potrafią wiele sobie wyobrazić. Kilku słynnych artystów, w tym Claude Monet było inwalidami wzroku.
Większość dzieci potrafi także korzystać z pozostałych im zmysłów. Dotykowo odczuwalne formy sztuki takie jak rzeźba i drzeworyt są popularne wśród niektórych dzieci, chociaż część z nich niechętnie w ogóle dotyka substancji, które wydają im się obce, a przez to i niebezpieczne.
Rzemiosło i rysunek mogą sprawiać pewne problemy, szczególnie wtedy, gdy przychodzi do wyobrażenia sobie, w jaki sposób poszczególne części są do siebie wzajemnie dopasowane. Pomimo tego, niektórzy ludzie niewidomi są zdolni do przezwyciężania tych problemów. Brian Sibley całkowicie niewidomy businessman, projektuje gry planszowe, wykorzystując pozostałe zmysły i pamięć, a także całą gamę specjalistycznego oprzyrządowania jak, np. mówiący komputer.
Postęp techniczny sprawia, że dzieci niewidome są zdolne do pełnego udziału w lekcjach techniki, tak jak każde inne dziecko. Komputery mogą być modyfikowane, zarówno na wejściu, jak i na wyjściu, tak aby stanowiły medium dla każdego dziecka niewidomego lub słabowidzącego. Dane mogą być zatem odtwarzane dużym drukiem, brajlem lub za pomocą syntetyzera mowy.

Wychowanie fizyczne

Istnieje wiele sportów i zajęć sportowych, w których mogą brać udział dzieci niewidome. Jest także wielu słabowidzących sportowców: kobiet i mężczyzn. W.F. jest ważną lekcją dla dzieci niewidomych, ponieważ promuje zdrowie i pomaga w kształtowaniu umiejętności samodzielnego poruszania się, co ma decydujące znaczenie w późniejszym życiu.
W niektórych przypadkach ludzie słabowidzący biorą udział w zawodach sportowych wspólnie z ludźmi widzącymi. Kiedy indziej rywalizują z innymi ludźmi słabowidzącymi lub innymi ludźmi niepełnosprawnymi.
Niektóre dyscypliny sportowe ludzie niewidomi uprawiają według zasad i reguł, które obowiązują wśród ludzi widzących na przykład : sporty walki, takie jak judo i zapasy są nieznacznie zmodyfikowane.
Wiele dyscyplin sportowych zostało dostosowanych do potrzeb ludzi niewidomych np. krykiet i lekkoatletyka. W krykiecie stosuje się skórzaną piłkę, która brzęczy. Piłkę serwuje się od dołu i musi odbić się ona chociaż raz, aż osiągnie cel, aby człowiek po wydawanym przez nią dźwięku ocenił, w którym kierunku leci.
Przy biegach dłuższych niż 100 m., biegacz powinien mieć przewodnika biegnącego obok niego i udzielającego słownych instrukcji. Dla zachowania kierunku biegu można zastosować linę (bieg na uwięzi). Niewidomy biegacz musi pierwszy przekroczyć linię mety.
Niektóre gry zespołowe takie jak piłka bramkowa (goal ball) zostały wymyślone specjalnie dla niewidomych. W piłkę bramkową gra się w sali na boisku o wymiarach boiska do siatkówki. Bramki ustawia się na dwóch liniach końcowych boiska, naprzeciw siebie. Używa się ciężkiej piłki lekarskiej wydającej dźwięk. Każda drużyna składa się z trzech graczy, których zadaniem jest wtoczyć piłkę do bramki przeciwnika. Drużyna broniąca ma za zadanie nie dopuścić, by piłka przekroczyła jej linię bramkową. By zachować zdrowe, sprawiedliwe współzawodnictwo wszyscy gracze powinni nosić ciemne okulary lub opaski na oczy.

Zabawa

Podobnie jak każde inne dziecko, tak i dziecko niewidome, uczy się bardzo dużo przez zabawę i interakcje społeczne z innymi. Dzieci niewidome lubią bardzo się bawić i to zarówno w szkole, jak i w domu. Dzieci niewidome mogą także brać udział w zabawach organizowanych przez szkołę lub w wycieczkach, a także zapisywać się do klubów młodzieżowych i ognisk, a co więcej powinny być do tego zachęcane. Tylko w taki sposób dziecko zdobędzie umiejętności potrzebne w życiu.

Na początek

RNIB, London ©