Syndrom berserk, syndrom masowego zabójcy
Terminologia i etymologia syndromu berserk, syndromu masowego mordu
Pojęcie berserk w języku angielskim jest przymiotnikiem
utworzonym od rzeczownika berserker. Rzeczownik berserker pochodzi od
islandzkiego słowa berserkr tłumaczonego na język angielski jako bearsark lub bear-shirt,co może znaczyć “koszula ze skóry niedźwiedzia” lub “noszący taką koszulę” (New Webster’s Dictionary of The English Language, 1989).
Zgodnie z innymi źródłami, Berserk to imię własne noszone
przez wojownika - wnuka mitycznego, ośmiorękiego Starkaddesa, który nigdy
nie walczył w zbroi, lecz w ber sark lub w skórze niedźwiedzia. Nazwa
ta przyjęła się także w odniesieniu do grupy awanturników i zabójców, którzy
zakłócili spokój społeczności Wikingów w latach 870 - 1030 po narodzeniu
Chrystusa. Norwescy historycy twierdzą, że Berserkowie byli gigantycznymi
ludźmi, którzy będąc w stanie dzikiej wściekłości i furii, stawali się skrajnie
silni i odporni na ból. Cechowali się irracjonalnością i zachowywali się
jak dzikie zwierzęta. Historycy podejrzewali także, iż ich irracjonalne,
szalone zachowanie destruktywne mogło wynikać ze spożywania grzyba o nazwie
amanita muscaria czyli muchomora czerwonego (Macdonald za: G.P. Palermo, 1997).
Analiza historyczna potwierdza to, w jaki sposób rozumie
się pojęcia berserk lub berserker w dostępnych słownikach. Na przykład,
rzeczownik berserker to: “pewien typ dzikiego wojownika lub mistrza walki
w czasach pogańskich w Skandynawii; osoba cechująca się skrajną przemocą
i wściekłością” (New Webster’s Dictionary of The English Language, 1989,
s. 145). Przymiotnik berserk oznacza: “szalony i ogarnięty gwałtownym gniewem,
złością” (Longman Dictionary of Contemporary English, 1987, s. 85).
Mając na względzie fakt, że zachowanie antysocjalne masowego
mordercy jest postrzegane jako czyn dokonany przez jednostkę, która doznała
szału, można uznać, że jednym z przejawów syndromu szaleńca (berserk syndrom) jest dokonywanie masowych morderstw.
Masowe morderstwo jest przestępstwem, w którym działający
zwykle indywidualnie agresor, “za jednym zamachem” zabija celowo wielu ludzi
w określonym kontekście społecznym. Określenie “za jednym zamachem” jest
w tym przypadku szczególnie ważne. Masowy mord (mass murder) ma miejsce
podczas jednego okresu czasu. Natomiast zabójstwo seryjne (serial killing) jest dokonywane w następujących po sobie okresach czasowych (G.P. Palermo,
1997).
Znane typologie masowych zabójców
Autorem ciekawej klasyfikacji sprawców masowych mordów jest, na przykład Dietz. Badacz ten wyróżnia trzy główne typy masowych zabójców:
- sprawców całkowitej destrukcji rodziny (family annihilators),
- pseudo-komandosów (pseudo-commando),
- zabójców atakujących z zaskoczenia (hit-and-run killers).
Za podstawowe motywy ich antysocjalnych zachowań uznaje się poczucie gniewu oraz zemstę, nie wykluczając powodów altruistycznych (Dietz za: G.P. Palermo, 1997). Masowe mordy dokonywane na własnej rodzinie (podpunkt a) stanowią połowę wszystkich masowych zabójstw (Levin i Fox za: G.P.Palermo, 1997).
Różnicowanie seryjnych zabójców oraz zabójców będących sprawcami masowych mordów
W literaturze naukowej podkreśla się, że seryjni mordercy (serial killers) powinni być odróżniani od zabójców będących sprawcami masowych rzezi (masakry) (mass murderers). G.P. Palermo (1997) rozpoznał 12 cech charakterystycznych dla wszystkich masowych, ale nie seryjnych zabójców:
- Wśród sprawców masowych morderstw przeważają biali mężczyźni. Ich wiek znajduje się w dłuższym przedziale niż wiek zabójców seryjnych (Przeprowadzona w latach 1949-1995 analiza ujawniła, że większość masowych zabójców miało powyżej 25 lat, a seryjni, wielokrotni zabójcy znajdowali się średnio w młodszym wieku. Masowi mordercy byli w przedziale wiekowym od 19 do 54 roku życia).
- Sprawcy masowych zabójstw są impulsywni i nie obawiają się schwytania lub zabicia podczas dokonywania przestępstwa.
- Masowi mordercy zwykle dokonują zbrodni w miejscach publicznych, z wyjątkiem tych spośród nich, którzy zabijają członków swojej własnej rodziny.
- Zabójca dużej liczby ludzi cechuje się impulsywnością, a więc nie obawia się pozostawienia na miejscu zbrodni dowodu prowadzącego do jego ujęcia przez policję.
- Po dokonaniu masowego mordu następują krótkie okresy obsesyjnego myślenia oraz nieokreślonych przygotowań do mającego się pojawić czynu destruktywnego, co może wywołać wrażenie, że zbrodnia została dokonana z premedytacją. Miejsce w którym, dokonano czynu antysocjalnego wobec wielu ludzi nie było wcześniej specjalnie przygotowywane przez takiego mordercę.
- Masowy zabójca zna się na broni palnej i zwykle posiada jej różne rodzaje, np. pistolety, strzelby, karabiny.
- Sprawca masowego zabójstwa czasami ujawnia antagonistyczne, buntownicze, gwałtowne zachowanie, zmienność nastrojów, frustrację lub znajdował się pod opieką psychiatryczną. Może cechować się osobowością chwiejną emocjonalnie, depresją, paranoją.
- Wypowiedzi słowne masowego zabójcy są wyrazem jego głębokiej frustracji wynikającej z jego poczucia niesprawiedliwości społecznej powodowanej przez pracodawców, przedstawicieli władz lub cały system społeczno-polityczny. Masowe morderstwo jest przejawem protestu.
- Masowe morderstwo jest zwykle przestępstwem o zasięgu lokalnym i nie ulega powtórzeniu. Masowi zabójcy częściej pojawiają się w wielkich miastach (Levin i Fox za: G.P. Palermo, 1997).
- Masowy morderca może lub mógł nadużywać substancji psychoaktywnych takich jak: alkohol, narkotyki.
- Masowy zabójca jest przez opinię publiczną uważany za chorego umysłowo, albo za osobę ze “wzburzonym wnętrzem”, nie mogącą poradzić sobie ze stresorami psychospołecznymi lub podatną na zachowanie wybuchowe.
- Masowe morderstwo często kończy się samobójstwem jego sprawcy. Samobójstwo to przypomina śmierć biblijnego Samsona, który zabił siebie, zabijając swoich wrogów – Filistynian (G.P. Palermo (1997).
LITERATURA:
Palermo G.B. (1997). The berserk syndrome: a review of
mass murder. Aggression and Violent Behavior, 2, 1-8.
Quirk R. et al. (1987).Longman Dictionary of Contemporary English. New Edition London.
Finnegan E.G., Vadakekalam T. (1989).New Webster's Dictionary of The English Language. Surjeet Publications Delhi.