TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ I DYSLEKSJA – PODSTAWOWE OBJAWY
WYBRANE SYMPTOMY TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ (wg LDAC)
OSOBA RYZYKA DYSLEKSJI (wg IDA)
35 CECH “POTENCJALNEGO DYSLEKTYKA” WG IDA
Wprowadzenie
Dwie znane na świecie organizacje zajmujące się problematyką dysleksji oraz trudności w uczeniu się (LD), tj. IDA oraz LDAC opublikowały na swoich witrynach internetowych wykorzystane w tym opracowaniu objawy. Należy zauważyć, że rozpoznając objawy dysleksji, czy też LD, nie możemy tych problemów zdiagnozować klinicznie. Diagnoza kliniczna wymaga kompleksowych badań, często powtarzanych dwukrotnie w czasie, przeprowadzonych przez specjalistów: psychologów, pedagogów, logopedów, psychiatrów, najczęściej w poradnii psychologiczno-pedagogicznej lub innej. Jednakże dzięki lekturze informacji zawartych na tej stronie możemy być bardziej świadomi w zakresie tego, które osoby można zaliczyć do "grupy ryzyka problemu".
Wybrane symptomy trudności w uczeniu się (według Learning Disabilities Association of Canada)
W okresie niemowlęcym
- Kłopoty podczas okresu karmienia piersią przez matkę, trudności ze ssaniem lub trawieniem.
- Stawianie oporu przed przytulaniem, niechęć do bliskiego kontaktu z rodzicem.
- Brak reakcji albo zbyt intensywne reakcje na dźwięki lub inne bodźce.
- Opóźnienia w zakresie siadania, stawania na nogach, chodzenia.
- Słaba wokalizacja lub brak wokalizacji głosek.
- Drażliwość, nerwowość.
W okresie przedszkolnym
- Opóźniony rozwój językowy oraz stosowanie niedojrzałych struktur językowych.
- Trudność z rozpoznawaniem kierunków marszu.
- Niemożność podskakiwania, kłopoty z odbijaniem i łapaniem piłki.
- Impulsywność, niemożność kontrolowania swojego zachowania.
- Brak/deficyt poczucia lęku.
- Niereagowanie na polecania innych.
W wieku dojrzewania
- Brzydkie i mozolne pismo oraz dziwaczne błędy w zakresie pisowni.
- Brak organizacji: pozostawianie książek i notatek w nieładzie, gubienie różne rzeczy.
- Słabe zdolności społeczne, niewielu kolegów, zadaje się z młodszymi dziećmi, a nie z koleżankami, kolegami w tym samym wieku.
- Nie zastanawianie się nad swoją przyszłością, swoim potencjałem oraz słabościami.
- Tendencja do bycia bardzo dosłownym, sztywnym, bez poczucia humoru oraz naiwnym.
- Podatność na presję ze strony rówieśników, pełnienie roli kozła ofiarnego w różnych sytuacjach społecznych.
W wieku dorosłym
- Wspaniałe zdolności werbalne (słowne), lecz niemożność wyrażania myśli na piśmie.
- Zdolności natury technicznej i praktycznej przy trudnościach z czytaniem, pisaniem i poprawną pisownią.
- Deficyt w zakresie kompetencji społecznych oraz trudności w utrzymywaniu dotychczasowych kontaktów społecznych lub w zawieraniu nowych znajomości.
- Zdolność do dobrego przyswajania informacji, do których prezentacji stosowane są metody wizualne przy braku umiejętności korzystania z pomocy udzielanej w formie pisemnej lub werbalnej (słownej).
- Stałe poczucie lęku, niepokoju, napięcia, depresja i bardzo zaniżona samoocena.
- Niezdolność do organizowania przestrzeni życia (brak poczucia porządku w stosunku do swoich rzeczy), czasami brak umiejętności planowania zajęć lub obowiązków.
Osoba ryzyka dysleksji według IDA (International Dyslexia Association)
Jeśli odpowiesz twierdząco (TAK), na któreś z poniżej wymienionych pytań jesteś osobą “ryzyka dysleksji”:
- Czy sądzisz, że ludzie postrzegają Ciebie jako leniwego i niedbałego?
- Czy często masz wizje, widzisz jakby obrazy różnych miejsc w tym samym czasie?
- Czy masz tendencję do fantazjowania?
- Czy często bywasz zmieszany, zamyślony, zagubiony, zdezorientowany?
- Czy masz kłopoty z czytaniem, pisaniem lub poprawną pisownią?
- Czy masz kłopoty z matematyką?
- Czy masz kłopoty z wypowiadaniem się, mówieniem?
- Czy trudno Ci skoncentrować uwagę?
- Czy często zdarza Ci się być niespokojnym i nie możesz usiedzieć w miejscu?
- Czy masz trudności z utrzymywaniem kontaktu wzrokowego ze swoim rozmówcą?
- Czy czasami nie możesz zapamiętać tego, co właśnie przeczytałeś lub ułyszałeś?
- Czy często przekręcasz, odwracasz litery, cyfry i liczby?
- Czy czasami zapominasz gdzie jesteś lub dokąd zmierzasz?
- Czy często wpadasz na innych ludzi, nie zauważając ich, kiedy idziesz ulicą?
- Czy często boli Cię głowa podczas czytania?
35 cech "potencjalnego dyslektyka" według IDA
Sposób uczenia się
- Uczeń przechodził zbyt wcześnie lub zbyt późno przez poszczególne stadia rozwojowe (pełzanie, chodzenie, fazy rozwoju mowy).
- Uczeń wydaje się być zdolny, bardzo inteligentny i wypowiada się jasno, w logiczny sposób, ale nie potrafi czytać, pisać lub stosować zasad poprawnej pisowni na takim samym poziomie, jak inni uczniowie w jego klasie.
- Uczeń jest określany jako leniwy, tępy, niedbały, niedojrzały lub “nie bardzo przykładający się do nauki”.
- Uczeń jest uznawany za głupiego, ma niską samoocenę; ukrywa i kompensuje swoje braki i słabości.
- Uczeń jest utalentowany w innych dziedzinach, np. w plastyce, muzyce, technice, sporcie.
- Uczeń sprawia wrażenie wycofującego się, izolującego się od innych lub fantazjującego; łatwo się dekoncentruje albo traci rachubę czasu.
Sprawność motoryczna
- Uczeń ma charakter pisma inny niż pozostali uczniowie lub nieczytelny.
- Uczeń ma trudności z pisaniem lub przepisywaniem; ma niezwykły uchwyt pióra, długopisu, z trudem pisze na klawiaturze komputera, smartfona lub laptopa.
- Uczeń wykazuje nieskoordynowane ruchy w zabawie, podczas uprawiania sportów zespołowych, ma trudności z czynnościami motorycznymi (ruchowymi), wykazuje niezręczność.
- Uczeń ma chorobę lokomocyjną.
- Uczeń jest oburęczny lub leworęczny.
- Uczeń myli strony i kierunki, np. lewa/prawa oraz nad/pod itp.
Pojęcie czasu / Matematyka
- Uczeń ma trudności z określaniem aktualnego czasu (która jest godzina i jaka pora dnia), organizacją własnego czasu i punktualnością oraz z przyswajaniem informacji uporządkowanych sekwencyjnie.
- Uczeń ma trudności z koncentracją uwagi; wydaje się być nadpobudliwy.
- Uczeń ma dobre osiągnięcia w zadaniach werbalnych (słownych, językowych) a słabe w niewerbalnych (bezsłownych).
- Uczeń najlepiej przyswaja wiedzę w oparciu o bezpośrednie doświadczenie, pokaz, wizualizację, eksperyment i obserwację.
Umiejętności językowe, matematyczne oraz w zakresie czytania
- Uczeń ma zawroty głowy, bóle głowy i brzucha gdy czyta. Czytanie nie sprawia mu przyjemności.
- Uczeń łatwo doznaje zagubienia lub dezorientacji w świecie liter, cyfr, liczb, słów, wyrazów, wyrażeń lub zdań.
- Czytanie lub pisanie ucznia charakteryzuje się przemieszczaniem, dodawaniem, opuszczaniem, zastępowaniem i przekręcaniem liter, słów/wyrazów oraz/i cyfr/liczb.
- Uczeń czyta dobrze na głos, ale nie może przypomnieć sobie tego, co przed chwilą przeczytał.
- Uczeń zapisuje wyrazy fonetycznie.
- Uczeń słyszy treści niewypowiedziane albo niesłyszane przez innych ludzi; jego uwaga ulega łatwo rozproszeniu wtedy, gdy słyszy dźwięki, głoski, mowę.
- Uczeń ma trudności w werbalnym wyrażaniu swoich myśli; jąka się pod presją, niepoprawnie wymawia długie słowa lub przekręca wyrażenia i słowa podczas mówienia.
- Uczeń opiera się zbyt długo na prostych strategiach liczenia na palcach, trikach czy też "magicznych sztuczkach".
- Uczeń potrafi liczyć, ale ma trudności w liczeniu przedmiotów lub pieniędzy.
- Uczeń potrafi wykonywać zadania arytmetyczne, ale nie umie nauczyć się algebry lub wyższej matematyki.
Pamięć/Inne aspekty kognitywne
- Uczeń ma świetną pamięć długotrwałą ruchów, doświadczeń, lokacji (miejsca) i twarzy.
- Uczeń ma słabą pamięć sekwencji zdarzeń oraz faktów i informacji, nieznanych mu z własnego doświadczenia.
- Uczeń myśli za pomocą obrazów lub wrażeń, a nie głoskami słów, słowami, zdaniami.
Zachowanie
- Uczeń wykazuje skrajnie zaburzone zachowanie.
- Uczeń sprawia wrażenie niewykazującego zaburzeń kwalifikujących go do uzyskania specjalistycznej pomocy.
- Uczeń jest błaznem, łobuzem lub zachowuje się całkowicie spokojnie.
- Uczeń łatwo doznaje stanów frustracyjnych spowodowanych szkołą, czytaniem, pisaniem lub nauką matematyki.
- Uczeń ma alergię, astmę i infekcje (choroby) uszu.
- Uczeń może przejawiać nadmierną senność lub może mieć kłopoty z zaśnięciem, snem (ma zaburzenia snu).