USPRAWNIANIE ANALIZY I SYNTEZY SŁUCHOWEJ, KOORDYNACJI SŁUCHOWO - RUCHOWEJ I SŁUCHOWO - WZROKOWEJ

Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej prowadzi się prawie wyłącznie na materiale słownym. W wyniku tych ćwiczeń dziecko powinno opanować umiejętność rozdzielania zdania na poszczególne wyrazy, a wyrazów na sylaby i głoski, oraz tworzenia całych wyrazów z poszczególnych sylab. W ćwiczeniach analizy dźwiękowej wyrazów musimy doprowadzić do tego, by dziecko nie tylko potrafiło wypowiedzieć kolejne zgłoski słowa, ale by umiało pojedynczą sylabę rozpoznać w całym słowie i wypowiedzieć ją oddzielnie, bez wyliczania wszystkich kolejnych cząstek wyrazu. Powinno też umieć rozpoznać jej położenie w stosunku do innych sylab tego wyrazu.
Umiejętności te są niezbędne przy czytaniu i pisaniu sylabami. Czytając sylabami dziecko musi każdą rozpoznać, zapamiętać we właściwej kolejności i połączyć w całość. Umiejętność wyodrębniania pojedynczych sylab szczególną rolę odgrywa przy pisaniu. Wypowiadanie kolejnych sylab wyrazu zwykle trwa krócej niż ich zapisywanie. Aby zapisać kolejne sylaby, dziecko musi mówić każdą oddzielnie. Jeśli nie potrafi wyodrębnić pojedynczych sylab ze słowa, po wypowiedzeniu pierwszej mówi następne i nie potrafi przerwać, by dokonać zapisu. Przy niedostatecznej sprawności analizy wyrazu na zgłoski, przed zapisaniem każdej kolejnej części słowa mówi wszystkie sylaby od początku. Często wtedy myli mu się, którą sylabę ma w danym momencie zapisać.
Podobnie jak przy analizie słów na sylaby, również przy analizie na głoski konieczne jest, by dziecko umiało rozpoznawać pojedynczy dźwięk w całym wyrazie i wyodrębnić go z całości bez mówienia kolejnych głosek. Powinno przy tym właściwie rozpoznawać położenie głoski w sylabie i w wyrazie. Jeśli opanuje takie wyodrębnienie głosek, będzie umiało też wypowiedzieć wszystkie kolejne głoski słowa. Nie ma więc potrzeby prowadzenia oddzielnych ćwiczeń, polegających na wyliczaniu wszystkich głosek wyrazów.
W ćwiczeniach analizy dźwiękowej wyrazów staramy się nauczyć dziecko rozpoznawać, co stanowi początek, co koniec wyrazu, która sylaba i głoska jest pierwsza, która ostatnia. Pojęcie początku i końca wyrazu jest niezbędne dla prawidłowego ustalania kolejności poszczególnych części. Dla dzieci dyslektycznych stanowi to dużą trudność. Nierzadko dzieci skłonne są ostatnią głoskę uznać za pierwszą.
W czynności pisania zasadniczą rolę odgrywają powiązania analizy i syntezy słuchowej z ruchami ręki. Więc w opisywanych tu zajęciach wprowadza się elementy ćwiczeń koordynacji słuchowo-ruchowej. Np. przy podziale wyrazu na sylaby dziecko wykonuje proste czynności takie, jak dotykanie obrazkiem kolejnych cyfr, stukanie w rytm mówionych sylab.
Każdy rodzaj ćwiczeń rozpoczynamy od analizy wyrazów łatwiejszych.
Wśród wyrazów stosowanych w ćwiczeniach obok dobrze znanych dzieciom powinny występować też mniej znane, aby dziecko uczyło się analizować również i całkiem nowe słowa.
Dobrze jest przed ćwiczeniem analizy wyrazów przeprowadzić krótkie ćwiczenie rozpoznawania obrazków, które mamy zamiar stosować w danym ćwiczeniu.
Obserwacje wykazują, że najpierw dziecko jest w stanie opanować rozpoznawanie sylab czy głosek w wyrazie, a dopiero potem wyodrębnić je z całości. Trzeba to uwzględnić w pracy wyrównawczej.