CZYTANIE I PISANIE Z WYKORZYSTANIEM WZROKU I SŁUCHU
WZROK
Większość ludzi widzi lepiej,
gdy czyta przy dobrym oświetleniu. Zazwyczaj ludzie w starszym wieku potrzebują
więcej światła niż w okresie, kiedy byli młodsi, ale nie wszyscy ludzie
z uszkodzeniem wzroku czują się dobrze przy mocniejszym świetle. Niektórzy
z nich są bardzo wrażliwi na blask światła, szczególnie wtedy, gdy cierpią
na schorzenie zwane albinizmem (bielactwem). Dobre oświetlenie powinno
być zatem rozumiane jako ilość światła dostosowana do sytuacji wzrokowej
każdej indywidualnej osoby. W niektórych przepadkach dobrym oświetleniem
będzie światło przyciemnione.
Jednak dla większości ludzi
wyższy poziom natężenia światła jest korzystniejszy szczególnie wtedy,
gdy źródło światła znajduje się w kloszu, światło pada na powierzchnię
nie odbijającą światła, a jego strumień skierowany jest na czytany tekst od tyłu.
Niektórzy ludzie używają pomocy optycznych. Do pomocy
tych zaliczamy lupy, lunety itp. Pomoce optyczne mają różne zastosowanie
i przeznaczenie. Lunety, na przykład mogą być wykorzystywane do odczytywania
znaków przystanków autobusowych albo do oglądania telewizji, nie są natomiast
użyteczne do czytania książek.
Niektórzy ludzie wykorzystują
system telewizji kablowej do czytania dużym drukiem. Kamera zostaje nakierowana
na stronę z tekstem i w ten sposób powiększane są litery. Możliwe jest
także dopełnienie pojedynczej litery na ekranie i zmiana koloru liter.
Jest korzystne rozwiązanie dla niewidomych, ponieważ niewidomi odczytują
niektóre kombinacje koloru liter i tła lepiej niż inne. Większość ludzi łatwiej
odczytuje litery czarne na białym tle, na przykład niż litery niebieskie
na zielonym tle. Niektóre komputery biurowe i osobiste mają przystawkę
do wyświetlania dużego kolorowego druku, wielkość można dostosować do potrzeb
indywidualnego użytkownika.
Dzisiaj wszystkie komputery i urządzenia mobilne są wyposażone w programy lub skrypty powiększające litery na ekranie.
Duży druk jest bardziej
czytelny, ponieważ jest on większy niż normalny druk. 89% populacji
ludzi słabowidzących jest w stanie odczytać duży druk. Krótkie fragmenty
tekstów można powiększyć na kserokopiarce, zwracając uwagę na to, by otrzymana
kopia nie była zbyt niewyraźna.
Istnieje wiele organizacji
społecznych, które wydają książki dużym drukiem i wiele publicznych bibliotek,
które są zaopatrzone w zbiory książek napisanych powiększonym drukiem. Niestety
jedynie najbardziej znane pozycje z literatury są dostępne w tej formie.
Niektórzy ludzie słabowidzący
mogą widzieć wystarczająco dobrze, aby pisać za pomocą długopisu, chociaż niektórzy
wolą pisać grubymi pisakami (markerami), co sprawia, że napisany tekst jest łatwiejszy
do odczytania. Inni opanowali umiejętność pisania na komputerze osobistym
lub w wyszukanych systemach komputerowych.
SŁUCH
Wielu ludzie niewidomych
korzysta z pomocy polegającej na czytaniu im tekstów przez inne osoby. Głównymi problemami
związanymi ze stosowaniem tej metody są: zależność osoby niewidomej od
drugiej osoby oraz utrata prywatności. Możemy przecież nie chcieć aby nasz
sąsiad wiedział o naszych prywatnych sprawach.
Niektórzy niewidomi czytają,
słuchając kaset magnetofonowych audio z nagranymi tam książkami z głosem lektora (współcześnie są to płyty kompaktowe lub pliki audio nagrane na jeszcze innych nośnikach). Każda informacja, którą można zapisać
na kartce papieru czarnodrukiem, może być także nagrana w formie audio na taśmie magnetofonowej (a współcześnie na karcie przenośnej pamięci lub płycie CD i DVD), chociaż czasami
może wymagać ona nowej adaptacji. Wykresy i mapy, na przykład, muszą być
słownie opisane przez lektora w taki sposób, aby były one przejrzyste dla kogoś kto ich
nie widzi.
Ludzie niewidomi mogą także
pisać przez nagrywanie informacji na taśmy magnetofonowe. Wszystko co jest
potrzebne do wykonania tej czynności to sprawny magnetofon.
Na taśmach znajdują się
nagrania szerokiej gamy informacji między innymi: przepisy kulinarne, terminarze meczy
piłkarskich i teksty literackie. Jeśli zdarzy się, że jakaś informacja
znajdzie się na taśmie, to zainteresowana nią osoba może złożyć zamówienie
i informacja ta zostanie zamieszczona na taśmie przez Bibliotekę książki
mówionej RNIB.
Gazety i magazyny nagrane
na taśmie są dostępne dzięki agencji o nazwie "Mówione Gazety dla Niewidomych".
Istnieje szeroka gama beletryski
nagranej na taśmach magnetofonowych, w które można się zaopatrzyć w organizacjach
społecznych lub spółkach handlowych.
Wiele publicznych bibliotek
ma opowiadania nagrane na taśmach, a RNIB ma ponad 7000 tytułów w swojej
agencji Talking Book Service. Agencja ta ma ponad 70000 członków.
Niewielu ludzi na początku lat 90. korzystało
z technologii komputerowej, ponieważ sprzęt komputerowy był wtedy jeszcze za drogi dla
większości ludzi i nie mogli oni sobie go kupić.
Współcześnie znacznie więcej ludzi niewidomych i niedowidzących korzysta z technologii komputerowej, gdyż ceny komputerów i laptopów nie stanowią już takiej bariery, jak na początku lat 90. XX wieku.
Istnieje wiele czytających
urządzeń, które wykorzystują mowę syntetyzowaną. W niektórych z nich kamera
zostaje skierowana na stronę z tekstem i zamienia poszczególne litery na
głoski. Słowa utworzone przez pojedyncze głoski brzmią dziwnie. W niektórych
przypadkach wypowiadane są z amerykańskim lub japońskiem akcentem.
Z tego powodu może to trochę potrwać zanim niewidomy przyzwyczai się do takiego sposobu odczytywania. Jeśli
korzystasz z takiego urządzenia w bibliotece to musisz zająć kolejkę i
zarejestrować się.
Inne urządzenie posługujące
się mową syntetyzowaną to The Daily Digital Newspaper, tj. codzienna gazeta
cyfrowa. Treści gazet są przekazywane za pomocą linii telewizyjnej do komputera
osobistego człowieka niewidomego w dniu ich wydania. Elastyczne oprogramowanie
komputera (zestaw programów na dyskietkach lub taśmach magnetofonowych)
umożliwia użytkownikowi czytanie gazety za pomocą syntetyzera mowy lub
w brajlu na ekranie komputera. Oprogramowanie umożliwia użytkownikowi pobieżne przeczytanie nagłówków artykułów, wybranie pożądanego artykułu i łatwe przejście od jednego wątku do drugiego. Trzeba podkreślić, że takie rozwiązania są jeszcze bardziej zaawansowane pod względem technicznym w XXI wieku.