LEWORĘCZNOŚĆ A TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ

Preferowanie w odniesieniu do np. podstawowej czynności szkolnej, takiej jak pisanie, lewej lub prawej ręki (handedness) jest powiązane z lateralizacją, czyli przewagą stronnej czynności rozwoju ruchowego. Lateralizacja może być ustalona, silna, jednostronna np. w przypadku leworęczności, czy też praworęczności oraz skrzyżowana np. ktoś pisze prawą ręką, ale ma sprawniejsze lewe oko lub nieustalona słaba, gdy ktoś np. pisze dwiema rękami (H. Spionek,1981). Trzeba pamiętać, określając stopień leworęczności lub praworęczności, że w przypadku lateralizacji jednostronnej dominująca lub też nie - dominująca ręka może być używana podczas wykonywania złożonych czynności w życiu codziennym np. trzymania ziemniaka podczas krojenia, kartki papieru podczas jej cięcia, słoika podczas odkręcania zakrętki, igły podczas jej nawlekania (A. Reber, 1985; D.V.M. Bishop, 1990). Jednak człowiek praworęczny wykonuje zwykle czynności wymagające precyzyjnych ruchów ręką dominującą, czyli w tym przypadku prawą. Dokładniej rzecz biorąc, gdy osoba praworęczna obiera ziemniaka, to zazwyczaj czyni to prawą ręką (czynność wymagająca precyzji ruchów), a trzyma go w lewej dłoni (czynność niewymagająca precyzji ruchów). W przypadku osoby leworęcznej jest odwrotnie. W literaturze przedmiotu można znaleźć sprzeczne stanowiska na temat związku lateralizacji z niepowodzeniami szkolnymi dziecka i poziomem opanowania umiejętności czytania i pisania. Część badaczy uważa, że takiego związku nie ma, a inni uznają, że jest i cechuje się dużą siłą. Z badań przeprowadzonych przez H. Spionek (1981) wynika, że zakłócenia procesu lateralizacji jedynie wtedy mają decydujący wpływ na naukę dziecka, jeśli wpółwystępują z innymi zaburzeniami rozwojowymi takimi jak niezręczność motoryczna, wadliwa koordynacja wzrokowo-ruchowa, zaburzenia orientacji przestrzennej oraz zaburzenia mowy.
Dużo miejsca w literaturze poświęca się także wyjaśnieniu związku między specyficzną rozwojową dysleksją a leworęcznością. Z dokonanego przez D. V. M. Bishop (1990) przeglądu badań na ten temat (patrz tabela 1) niełatwo wywnioskować czy taki związek istnieje i jakie jest jego nasilenie. Zagadnienie lateralizacji u osób z dysleksją jest wciąż interesujące i konieczne są dalsze badania w tym zakresie.

Tabela 1: Wyniki badań nad zjawiskiem leworęczności u osób ze specyficznymi trudnościami w czytaniu (źródło: Bishop, 1990, s. 124)
Badacz, rok, liczba badanychOdsetek osób praworęcznych (%)Odsetek osób oburęcznych (%)Odsetek osób leworęcznych (%)
Monroe (1932)
155 dyslektyków91-9
101 niedyslektyków89-11
Gates i Bond (1936)
64 dyslektyków9163
64 niedyslektyków8983
Schonell (1941)
73 dyslektyków86-14
75 niedyslektyków93-7
Wolfe (1941)
18 dyslektyków 72622
18 niedyslektyków89011
Hallgren (1950)
38 dyslektyków (grupa szkolna)82-18
173 niedyslektyków (grupa szkolna)91-9
144 dyslektyków (grupa kliniczna)82-18
103 rodzeństwa bez dysleksji93-7
Smith (1950)
50 dyslektyków92-8
50 niedyslektyków86-14
Harris (1957)
20 dyslektyków(wiek 7 lat)25705
61 niedyslektyków(wiek 7 lat)53398
68 dyslektyków(wiek 9 lat)49429
184 niedyslektyków53452
Malmquist (1960)
34 dyslektyków91-9
286 niedyslektyków93-7
Bettman i in. (1967)
47 dyslektyków85213
58 niedyslektyków88210
Doehring (1968)
39 chłopców z dysleksją87-13
39 osób bez dysleksji82-18
Rutter i in. (1970)
107 dyslektyków711910
125 osób bez dysleksji81154
Wussler i Barclay (1970)
25 dyslektyków88-12
25 osób bez dysleksji96-4
Naidoo (1972)
54 dyslektyków50419
56 niedyslektyków75205
41 osób z kłopotami z pisownią592912
42 osoby nie mające kłopotów z pisownią81145
Gross i in. (1978)
14 dyslektyków79-21
14 niedyslektyków100-0
Schevill (1980)
75 dyslektyków80416
40 niedyslektyków83018
Prior i in. (1983)
10 dyslektyków702010
10 niedyslektyków80200
Annett i Kilshaw (1984)
109 chłopców dyslektycznych50446
617 chłopców bez dysleksji65333
20 dziewcząt z dysleksją454510
863 dziewcząt bez dysleksji61354
Bishop (1984)
195 osób z dysleksją88-12
9427 pozostałych osób88-12
Pennington i in. (1987)
64 dyslektyków77222
75 krewnych osób z dysleksją80173
Wolf i Goodglass (1986)
14 dyslektyków100-0
75 osób bez dysleksji91-9
Felton i in. (1987)
45 dyslektyków89-11
53 osób bez dysleksji87-13

Na początek

LITERATURA:

Bishop D. V. M. (1990). Handedness and developmental disorder. LEA. Hove Hillsdale.
Reber A. S. (1985). Dictionary of Psychology. Penguin Books, London.
Spionek H. (1981). Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia szkolne. PWN. Warszawa.