W jaki sposób ludzie niewidomi wykonują czynności domowe?
Większość niewidomych wykonuje
większość czynności w taki sam sposób jak ludzie widzący. Widzący i niewidomi,
na przykład, jedzą posługując się nożem i widelcem. Jedynie oczy ludzi
niewidomych nie funkcjonują normalnie, pozostała część ciała pozostaje
nie uszkodzona.
Jest jednak prawdą, że niektóre czynności
sprawiają wiele trudności osobom niewidomym. Zrobienie, na przykład,
filiżanki herbaty, może okazać się zadaniem bardzo trudnym, kiedy nie widzi
się czajnika. W jaki sposób odnajdziesz czajnik? W jaki sposób możesz dowiedzieć
się o tym, że czajnik jest pełny? Jak nalejesz herbaty do szklanki, by nie
zalać wszystkiego wokół siebie?
To, czy danej osobie niewidomej sprawia
trudność wykonanie jakiejś czynności, czy też nie, zależy od wielu czynników,
w tym od stopnia utraty wzroku. Ludzie całkowicie niewidomi, na przykład
z większą trudnością odnajdują czajnik niż ludzie szczątkowo widzący, ponieważ
zachowane resztki wzroku u szczątkowo widzących umożliwiają im dostrzeżenie
konturu, zarysów czajnika.
Istnieje wiele innych czynników wpływających
na skuteczność wykonywania zadań praktycznych przez niewidomego. Do czynników
tych zalicza się : obecność lub brak procesu przygotowawczego, ilość czasu
potrzebnego na wyćwiczenie danego zadania praktycznego, poziom umiejętności
wykorzystania własnej pomysłowości np. pewnych przyrządów, co sprawi, że
wykonanie zadania będzie łatwiejsze.
Każda osoba jest inna. Niektórzy
słabowidzący są w stanie robić prawie wszystko samodzielnie, natomiast
inni potrzebują dużo więcej pomocy przy wykonywaniu danych czynności. Jest
oczywiście możliwe poprosić o pomoc innych ludzi, ale poniżające
jest ciągłe robienie tego z czystej konieczności. Większość ludzi woli
zachować swoją niezależność i wykonywać czynności samodzielnie.
Istnieje wiele rozwiązań danego
problemu i każda osoba wybiera rozwiązanie, które jej najlepiej odpowiada.
Rozwiązanie, które sprawdza się w przypadku jednej osoby może nie sprawdzać
się w przypadku drugiej. Nawet ta sama osoba może stosować wiele różnych
rozwiązań danego problemu w zależności od okoliczności.
Broszurka, prospekt pt. "Prowadzenie
swojego własnego domu" wydana przez RNIB wymienia niektóre sposoby radzenia
sobie przez ludzi słabowidzących i niewidomych z niektórymi codziennymi czynnościami
domowymi. Poniżej zaprezentowano kilka pomysłów związanych z zagadnieniem,
o którym mowa.
Odnajdywanie przedmiotów codziennego użytku
Większość ludzi niewidomych znajduje przedmioty dzięki przechowywaniu ich w tym samym miejscu i zapoznaniu się z topografią pokoju i układem szafek. Ubrania są zwykle trzymane w szafach w sypialni, a żywność w kuchni w kredensach. Czajniki mają często swoje miejsce na kuchence lub w jej pobliżu.
Rozpoznawanie przedmiotów codziennego użytku
Istnieje możliwość odróżniania przedmiotów
za pomocą innych, pozostałych niewidomemu zmysłów. Dużo przedmiotów codziennego
użytku ma swoje indywidualne kształty, rozmiary i struktury. Czajnik jest
całkiem inny w dotykowym odczuciu niż puszka fasoli. Nawet puszka z pożywieniem
dla kota może wydawać inny dźwięk, a także być inaczej odczuwana dotykowo
niż puszka z ananasem w plastrach, podczas potrząsania tymi dwiema puszkami.
Możliwe jest także odróżnianie wielorakich
przedmiotów przez naklejanie na nich etykietek. Istnieje dużo różnych systemów
etykietowania przedmiotów. Najprostszy z nich polega na tym, że osoba niewidoma
okleja swoją szczoteczkę do zębów gumowym paskiem, aby odróżniała się ona
od szczoteczek innych domowników. Najbardziej wyszukana metoda polega na
naklejaniu etykietek z napisami brajlowskimi na każdym przedmiocie.
Kolory mogą być odróżniane na wiele
sposobów. RNIB sprzedaje zestaw zróżnicowanych kształtem guzików, które
można przyszyć z wewnętrznej strony ubrania, co umożliwia rozpoznanie
koloru ubrania. Niektórzy ludzie niewidomi przyszywają etykietki w różnych
miejscach, aby wskazać na dany kolor. Kartka przyszyta z wewnętrznej strony
lewego rękawa może oznaczać np. kolor czerwony.
Korzystanie z artykułów codziennego użytku
Korzystanie z przedmiotów codziennego
użytku może być dużo łatwiejsze w sytuacji, gdy wydają one jakiś dźwięk.
Napełnianie wodą czajnika jest stosunkowo
proste, jeśli masz opanowanych kilka prostych technik. Odnalezienie kurka,
kranu i umieszczenie pod nim czajnika jest łatwe, ponieważ kran ma swoje
stałe miejsce, "nie ulega przemieszczeniu". Jesteś w stanie ocenić poziom
wody w czajniku po jego wadze i po odgłosie jaki wydaje wlewana do niego
woda. Alternatywnym rozwiązaniem może być wlewanie do czajnika wody filiżanka
po filiżance, co daje pewność, że ilość wody mieszczącej się w czajniku
jest właściwa. Można nawet zanurzyć w wodzie palca. Założenie ubrania na
właściwą stronę może być całkiem łatwe. Ostatecznie to twoje oczy nie funkcjonują
właściwie, a nie pozostała część ciała. Przy wykonywaniu tej czynności
pomocne mogą okazać się pewne wskazówki, tj. należy wybierać ubrania nie
zawierające wiele guzików, szczególnie wtedy, gdy są one umieszczone w
miejscach, w których jest niewygodnie je zapinać.
Korzystanie ze specjalnych pomocy lub sprzętu
Wiele praktycznych zadań można łatwiej wykonać stosując specjalne pomoce lub przyrządy. RNIB produkuje wskaźnik poziomu płynu, który wydaje krótki, wysoki dźwięk, w momencie gdy naczynie jest już pełne. Taki przyrząd umożliwia niewidomemu zrobienie filiżanki herbaty bez martwienia się o to, czy woda zaleje wszystko wokół, czy też nie.
Ćwiczenia
Wiele umiejętności takich jak robienie herbaty, wiązanie sznurówek, golenie przyswaja się dzięki ćwiczeniom.