mgr Ewa Głodzik
doktorant UMCS

 

„ZMIANY WE WZAJEMNYCH RELACJACH DZIECI W PRZEDSZKOLU INTEGRACYJNYM”

Integracja jako edukacja włączająca - jest procesem , a nie stanem (Fish,1985)

Podstawową zasadą w edukacji włączającej jest docenianie różnorodności w społeczeństwie. Każda osoba ma coś do zaoferowania światu - jak dotąd w naszym społeczeństwie ustaliliśmy wąskie granice, co się liczy i jak można współuczestniczyć w jego życiu. Sposób, w jaki dziecko niepełnosprawne może uczestniczyć w życiu, często pozostaje poza dobrami i usługami zorientowanymi na sukces społeczeństwa. Edukacja włączająca rozpoczyna się od przesłanki, że są po prostu dzieci, wszystkie mają prawo do wspólnego uczenia się, nie oddzielając jednostki od grupy i społeczeństwa (Kunc, 1992). Deklaracja z Salamanki oraz Wytyczne dla Działań w Zakresie Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych przyjęte przez Światową Konferencję UNESCO w 1994r. stwierdza, że dzieci powinny uczestniczyć w placówkach włączających, które są najlepsze w budowaniu solidarności między dziećmi - solidarność ta prowadzi do powstania jednej grupy dzieci, a nie dwóch: niepełnosprawnych i zdrowych. Włączenie wymaga współzależności - wszystkie dzieci zależą nawzajem od siebie i wzajemnych pozytywnych doświadczeń, zapewniających im pełne uczestnictwo w życiu związane z prawami człowieka, a nie ze sprawnością umysłową czy fizyczną. Proces edukacji włączającej musi być osobowy, adekwatny i możliwy do zrealizowania. Musi być stworzony przez nas, dla naszych dzieci, wraz z nimi, dla wszystkich dzieci (Baylis, 1997). Przedmiotem badań empirycznych przeprowadzonych w Przedszkolu Integracyjnym nr 5 w Świdniku są wzajemne relacje dzieci niepełnosprawnych i ich pełnosprawnych rówieśników w odniesieniu do prowadzonego od 6 lat Autorskiego Programu Integracyjnego Nauczania i Wychowania. Program zakłada jak najwcześniejsze uczestnictwo w życiu społecznym dziecka niepełnosprawnego przy zachowaniu maksymalnej niezależności osobistej, poszanowaniu godności każdego dziecka, a przede wszystkim troska o jego podmiotowe traktowanie. Oznacza to uznanie wartości dziecka bazując na jego umiejętnościach, dając mu pozwolenie na przeżywanie wspólnego sukcesu. Jest to również przekonanie o prawach dziecka niepełnosprawnego do kształcenia w placówkach ogólnodostępnych, to uznanie w pełni prawa rodziców do decydowania o drodze edukacyjnej swojego dziecka.

Edukacja włączająca sprzyja rozwojowi kompetencji społecznych wszystkich dzieci

Badania wykazują, że przedszkole integracyjne stwarza dzieciom niepełnosprawnym szansę wzrastania wśród zdrowych rówieśników, uczestnictwa we wspólnych sytuacjach zabawowo-edukacyjnych, sprzyja odczuwaniu więzi emocjonalno-społecznych ze zdrowymi rówieśnikami w poczuciu przynależności do nich, a także w przeświadczeniu, że jest się przez nich akceptowanym, mimo, iż nie zawsze i nie w pełni spełniają przyjęte standardy. Ponadto społeczna integracja dziecka niepełnosprawnego przejawia się poczuciem więzi z innymi dziećmi, akceptacją emocjonalną swojej osoby oraz korzystną pozycją zajmowaną wśród pełnosprawnych rówieśników i podmiotowym uczestnictwem w dziecięcych decyzjach i działaniach. Dzieci niepełnosprawne uczą się także dostrzegać i rozumieć dzieci pełnosprawne, umieją radzić sobie w zdobywaniu właściwego miejsca wśród nich oraz umieją odwoływać się do ich pomocy w sytuacjach koniecznej potrzeby. Badania wskazują również korzyści, jakie wynoszą dzieci pełnosprawne ze wspólnego przebywania w grupie integracyjnej - rozwijają w sobie wrażliwość empatyczną, przejawiają postawy altruistyczne, uczą się tolerancji „inności” swojego kolegi z jednoczesnym poszanowaniem jego praw i godności osobistej. Uczą się ponadto odpowiedzialności za innych, ufaniu słabszym i wiary w ich możliwości, życzliwości, chęci niesienia pomocy i nazywania swoich uczuć. Proces relacji między dziećmi w przedszkolu integracyjnym przebiega dwukierunkowo: rozwija i wzmacnia pozytywny stosunek i zachowanie się dzieci sprawnych wobec ich niepełnosprawnych rówieśników oraz wzmacnia poczucie własnej wartości dziecka niepełnosprawnego, jego samoocenę i motywację do działania. Edukacja włączająca w przedszkolu integracyjnym pomaga dziecku poznać i rozumieć siebie i świat, uczyć się, aby zdobyć kompetencje i umiejętności potrzebne w działaniu, uczyć się żyć wspólnie, uczyć się, aby być - czyli wprowadzić dziecko w świat wartości, w którym dominuje zasada „być nad mieć” - według Raportu Ekspertów pod przewodnictwem Jacques’a Delorsa dla UNESCO.