dr Krystyna Baranowicz
Uniwersytet Łódzki
 
Studium indywidualnego przypadku w pracy pedagoga specjalnego

Pedagog specjalny może występować w trzech rolach zawodowych: jako praktyk włączony w proces kształcenia i rewalidacji osoby niepełnosprawnej, jako nauczyciel akademicki, jako badacz. W każdym z tych obszarów aktywności zawodowej może odwoływać się do studium indywidualnego przypadku (case study).Studium indywidualnego przypadku można rozpatrywać w aspekcie metody badań naukowych, w działalności praktycznej jako narzędzie diagnozy i punkt wyjścia w działaniach terapeutycznych, a w dydaktyce jako odmianę aktywizującej metody kształcenia. Jako metoda badawcza studium indywidualnego przypadku jest zaliczane do jakościowych procedur, coraz częściej docenianych w pedagogice. Badania jakościowe są komplementarne do badań ilościowych. Istotą badań jakościowych jest szerokie wykorzystywanie obserwacji, wywiadu w naturalnym środowisku osoby badanej, materiałów ilustracyjnych (dowodowych). bierane dane mają charakter opisowy, nawet gdy badacz odwołuje się do liczb. Istotą badań jakościowych jest rozumienie i interpretacja - takim celom mają służyć. Inaczej rzecz ujmując, można powiedzieć, że badania jakościowe odpowiadają na pytania dopełnienia, a badania ilościowe na pytania rozstrzygnięcia. Korzenie studium indywidualnego przypadku wyrastają z działań praktycznych, z konieczności rozpoznania rodzaju pomocy i świadczeń opiekuńczych na rzecz ludzi z różnego rodzaju trudnościami życiowymi (niezdolność kierowania własnym losem, alkoholizm, wykolejenie, itp).Rozpoznanie przyczyn odchylenia od normy oraz sił tkwiących w jednostce i jej środowisku na których można się wesprzeć w działaniach rehabilitacyjnych oraz zaplanowanie terapii są celen studium indywidualnego przypadku w postępowaniu praktycznym. W takim ujęciu jest szeroko stosowne w pedagogice społecznej. Studium indywidualnego przypadku może być również odmianą gier dydaktycznych, propagowanych jako sposób aktywizacji uczniów. Kazuistyka - opis i analiza konkretnego przypadku - jest stosowana w kształtowaniu umiejętności zawodowych prawników, lekarzy. Studium indywidualnego przypadku w dydaktyce będzie polegało na przedstawieniu studentom sytuacji, w jakiej znajduje się osoba niepełnosprawna, której trzeba pomóc. Taki sposób kształcenia będzie ćwiczeniem kształtowania umiejętności planowania pracy rehabilitacyjnej oraz podejmowania decyzji - od zbierania danych niezbędnych do jej podjęcia aż do przewidywania różnorodnych skutków decyzji. W innym wymiarze studium przypadku może być analizą drogi życiowej, tak by zrozumieć jak do tego doszło, że osoba niepełnosprawna jest w tym miejscu w jakim się aktualnie znajduje. Jakie czynniki (biologiczne, społeczne, psychiczne) zaważyły na tym, co wspomagało, a co utrudniało funkcjonowanie i rozwój. Celem tak prowadzonej gry dydaktycznej będzie zrozumienie sytuacji osoby niepełnosprawnej.